о проекте ccылки rus kryash tat eng
|
АКТУАЛЬНЫЕ ТЕМЫКемлегемне беләмМин Тукай районы Мәләкәс авылы кешесе. Бу авылда туып, 70 елдан артык гомеремне шунда үткәрдем. Әти-әниләрем, әби-бабайларым гомер-гомергә керәшен булганнар. Кайсыдыр буынымның татар булып та, аннан христиан дине алуына мин бөтенләй ышанмыйм, татарлык барыбер кая да булса ябышып калып, миңа да бирелгән булыр иде. Үткән сан алу вакыты бик сүзле, гаугалы үтте, кемнең кем булуы буенча бәхәсләр әле перепись үзе үткәннән соң да дәвам итте. Мин үземне керәшен дип әйтеп яздырдым, карандаш белән генә теркәп куюлары ул вакытта шикләндерде-шикләндерүен - нигә инде аны минем алда, рәхәтләндереп, ручка белән язып куймаска? Сан алу вакыты үтеп, нәтиҗәләр билгеле булг... Сайлау ирке - үзебездәӘле кайчан гына 2002 елда шау-гөр килеп халык санын алган иделәр. Хәтеремдә, радиода да, телевизорда да, гәҗит-журналларда да көн кадагында керәшеннәр, мишәрләр, һәм башкалар булды... Бик күпләр шул чорда дөньяда керәшеннәр барлыгын белеп калды да инде. Ул узган сан алуның керәшеннәр өчен бердәнбер плюсы шул гына булды да бугай, чөнки үземне дә карандаш белән генә керәшен дип язып чыгып китсәләр дә, аннан миңа да җылы да, салкын да булмады. Инде менә тагын санаячаклар. Шушы уңайдан редакциябезгә шалтыратучылар да, хат язучылар да бар. Нишлик, кем дип язылыйк, дип сораучылары да күп. Ходаем, кемдер әйтүгә, өндәүгә яисә басым ясауга карап кына үз... КАК ПРАВИЛЬНО ЗАПОЛНИТЬ ПЕРЕПИСНЫЕ ДОКУМЕНТЫ?Постановлением Правительства Российской Федерации от 23 декабря 2009 г. ? 1074 'Об организации Всероссийской переписи населения 2010 года' установлено, что с 14 по 25 октября 2010 года проводится очередная Всероссийская перепись населения. Хотим сегодня ознакомить читателей газеты с порядком заполнения переписных документов. Заполнение машиночитаемых переписных документов - важнейший этап Всероссийской переписи населения 2010 года. От качества работы переписчика в дальнейшем зависит качество обработки переписных документов, осуществляемых средствами вычислительной техники, и правильность полученных итогов переписи населения. При заполнении переписных документов от переписчика требуется внимательность и аккуратность. Для качественного выполнения работы переписчику необходимо: - Для заполнения использовать только переписные документы, полученные на переписном участке. - Заполнять переписные доку... Сан алуга әзерлек14-25 октябрь көннәрендә узачак Бөтенроссия халык санын исәпкә алуга хәзерлек Татарстанда тулы көченә бара. Бүгенге көндә барлык шәһәр һәм районнарда 2342 инструктор, 584 исәпкә алу участогы билгеләнгән. Халык санын алуга һәм уздыруга хәзерлек, мәгълүматлар эшкәртү һәм нәтиҗәләр чыгару буенча Россия статистикасы һәм аның территориаль бүлекчәләре җаваплы. Хәзерлек һәм оештыруда булышлык итүче территориаль комиссияләр участоклар урнашкан биналарның кирәкле җиһазлар, элемтә чаралары белән тәэмин ителешен, халык санын исәпкә алу документларының сакланышын контрольдә тота. Халык санын исәпкә алуда барлыгы... ПЕРЕПИСЬ. ПОДТАСОВКИ ИСКЛЮЧАЮТСЯВ Доме Правительства состоялась встреча Президента Рустама Минниханова с директором Института этнологии и антропологии РАН Валерием Тишковым. Как сообщил московский гость журналистам после встречи, один из основных вопросов, который обсудили стороны, - проведение переписи населения 2010 года. 'Моя задача на этой встрече - разъяснить позиции нашего института, отвечающего за подготовку вопросов о национальности и языке, снять какие-то озабоченности, возможные политические риски, которые могут возникнуть в связи с подготовкой к переписи', - сообщил Валерий Тишков. По его словам, он сформулировал пожелания, основанные на опыте прошлой переписи. Прежде всего, стоит задача качественно провести перепись, возможно более полно охватить население и в то же время избежать каких-либо приписок как со стороны муниципальных образований, так и со стороны этнических групп. Прошлый опыт показал стремление первых преувеличить численност... ГЕЛ БЕРГӘ БУЛСАК13 февраль көнне Чаллы шәһәре керәшен яшьләренең зур җыены үтте. Аның төп оештыручысы - Чаллы керәшен җәмгыяте, керәшен яшьләре активистлары. Җыенга Казан, Түбән Кама, Менделеевск, Алабуга шәһәрләреннән, Чаллы төбәге авылларыннан тыш, Башкортстаннан, Мәскәү шәһәреннән дә яшьләр килгән иде. Декабрь аенда Казанда булып узган керәшен яшьләренең беренче Форумы яшьләрне чын мәгънәсендә уяткан. Үзләре әйтүенчә, аннан канатланып, зур планнар корып кайтканнар. Әлеге җыенга шул планнарны тормышка ашыру юлларын билгеләргә, лидерлар сайларга, моңарчы интернетта гына аралашкан иптәшләре белән кара-каршы утырып сөйләш... Без күпме?Билгеле булганча, зур масштаблы бу дәүләт кампаниясе 14-25 октябрь көннәрендә Россиянең барлык территориясендә узачак. Соңгы тапкыр россиялеләрнең санын исәпкә алу 2002 елда булган иде. Ул чорда республикада барлыгы 3 миллион 779 мең 300 кеше яшәсә, бугенгесе көнгә татарстанлылар саны 137 мең 600 кешегә арткан. Аеруча төрле милләт вәкилләренең санын ачыклауга юнәлдерелгән әлеге мөһим чарага карата республикада әзерлек эшләре башланды инде. Дәүләт статистика федераль хезмәтенең ТР буенча территориаль органы җитәкчесе Валерий Кандилов әйтүенчә, Программаның методологик һәм оештыру положениеләре һәм сораулары, нигездә, 2002 елгы программа белән охш... Акира САКУРАМА: 'Мы легко понимаем друг друга. Жить дружно - очень просто!'Аспирант Центра славянских исследований университета Хоккайдо Акира Сакурама еще в школе прочитал книги Гоголя. Затем открыл для себя Достоевского и Толстого. Благодаря их творчеству захотел больше узнать о России. Приехал он в Казань в феврале 2007 года. Задался целью собрать материалы для своего научного исследования на тему 'Из крещеных татар в кряшены: на примере этнического движения в постсоветской России'. Изучал в Татарстане быт и жизненный уклад людей, посещал историко-краеведческие музеи, знакомился с представителями науки и культуры, с активистами кряшенского движения. Прибыв в родную Японию, молодой ученый понял, что этого времени очень мало для изучения столь уникального народа. Поэтому Акира Сакурама снова приехал в Татарстан на 2 года, чтобы как можно основательнее изучить кряшен. За это время усовершенствовал русский язык, учил татарский на факультете татар... Ирина Семёнова-Тян-Шанская: ':Терпимость и открытость в кряшенах сформированы из-за постоянного соседства с различными культурами:'В конце августа в Казани побывала Ирина Семёнова-Тян-Шанская-Байдина, доцент университета города Кан во Франции. За три дня, которые провела в республике, она посетила кряшенские приходы, встретилась с общественными деятелями и представителями кряшенского движения. По приезде во Францию, она намерена написать статью о религиозной жизни кряшен. Мы попросили Ирину Петровну ответить на несколько наших вопросов. - Уважаемая Ирина Петровна, Вы уже несколько лет путешествуете по нашей стране и пишете научные статьи о религиозных процессах в России. Кряшены - маленькая православная народность, о которой в России-то не все знают. Как Вы, француженка, вышли на эту тему? Когда я узнала о существовании такого народа, мне сразу стало интересно и захотелось больше узнать о нём. Наверное, мои возможные татарские ко... От Башкирии до СловенииЗа окном узкие извилистые улицы, средневековые монастыри и замки. Свежий запах Адриатического моря то и дело пробирается в дом, оставляя вкус моря и простого счастья. Это далекая Словения, край на 'солнечной стороне Альп', где уже совсем по-южному греет солнце. На голубой террасе, в соломенных креслах сидят две симпатичные, похожие друг на друга женщины. Это родные сестры Тамара и Лукерья. Но в эту минуту, как не странно, они не слышат ни звуков легкого морского ветра, ни горных альпийских родников. Ведь женщины в этот момент напевают песню, которую им в детстве пела мама - 'Утыр әле яннарыма, ял булыр җаннарыма' и мыслями они там, где эту мелодию поет почти каждый - в родной, далекой Башкирии, в маленьком кряшенском селе. Жителям города Нова-Горица, до боли привыкшим к европейскому слогу, слышать татарскую речь - необычно. Зато привычно для семей Тамары и Лукерьи, их близким друзьям. Дети сестер рассказы о родине мам - Бака... 'Не оставляйте нагайбаков!'На сайте 'Азатлык радиосы' (http://www.azatliq.org/) в конце июля была опубликована статья Александра Долгова под названием 'Туганайлар' ике теллегә әйләнде' - 'Туганайлар' стала двуязычной'. В своей статье Александр сообщил о начале выхода газеты кряшен 'Туганайлар' с русскоязычным вкладышем. Журналист привел интервью с главным редактором газеты Людмилой Белоусовой, которая отметила, что вкладыш предназначен для тех, кому затруднительно чтение на татарском языке - подписчикам в регионах России, прежде всего в Челябинской области. Также в интервью затронута тема сохранения родного языка нагайбаков. Так, редактор 'Туганайлар' с сожалением отмечает, что нагайбаки в большинстве своем не знают татарского языка, однако живо интересуются своими корнями, культурой. Статья Александра Долгова вызвала огромный резонанс среди посетителей сайта 'Азатлык радиосы'. Появились мнения, что русскоязычный вкладыш п... Наиля АЛЬМЕЕВА: 'Народную песню так легко унизить...'Этномузыковед, кандидат искусствоведения, старший научный сотрудник сектора фольклора Российского института истории искусств (г.Санкт-Петербург), исследователь песенной традиции кряшен Наиля Альмеева рассуждает о судьбе песенного фольклора в XXI веке. - Наиля Юнисовна, на сегодняшний день Вы - единственный ученый в России, изучающий песенную традицию кряшен. Вы этим занимаетесь более 30 лет. Чем вызван Ваш интерес к кряшенскому фольклору? - Я заинтересовалась песнями кряшен еще будучи студенткой Казанской консерватории. Фольклорные экспедиции входили в учебный план студентов-музыковедов с первого курса. И наша первая экспедиция под руководством композитора Шамиля Шарифуллина была в Ульяновскую область к мишарям. На третьем курсе я сознательно приняла решение заниматься песенным фольклором кряшен и он стал темой моей дипломной работы. В 1977 году вышла книга этнолога Ю... Илек - М?ск?? арасы, сайрый былбыл баласы...Россияд? ген? т?гел, д?ньяга танылган атаклы М.Е.Пятницкий исеменд?ге рус халык хоры ?зене? 100 еллык юбилеен б?йр?м ит?ч?к. 100 кешелек шушы хорда каренд?шебез Марина Карпованы? да ?ырлавы кавемебез ?чен зур горурлык. 100 ел эченд? бу хорда кемн?р ген? ?ырламагандыр, ? инде кер?шенн?рд?н Марина б?лки беренчедер, кем бел?. Узган елны? декабрь аенда Казанда узган Беренче кер?шен яшьл?ре форумына Марина, гастрольл?рд? булу с?б?пле, кил? алмаган иде. ? инде Чаллы яшьл?ре ?ыенына, ?ае чыккач, ул бик тел?п 'очып' килде. ?зене? сылулыгы, буй-сыны, гадилеге, ачык й?зе бел?н ?зен? тартып торучы Бакалы кызын к?пл?р яратып калды. Интернет аша гына белг?н Марина бел?н к?решерг? мин д? яшьл?р ?ыенына ашыктым. Бирс? бир? бит Ходай, Бакалыдан Маринаны? ?тисе бел?н ?нисе д? килеп ?иттел?р. Якташлар да буларак р?х?тл?неп с?йл?штек. Инде шушы очрашуны газета укучыларыбызга да ?иткер?сем кил?. Д?ньяга танылган Пятницкий хоры ?зене? д... Афанас жыеныТњбђн Кама шђџђренђ терђлеп њк торган Афанас авылы ќирлеге районда ић зурысы. Ул ике торак пунктны - Тњбђн Афанас џђм Зур Афанас авылларын берлђштерђ. Авыл ќирлегенећ гомуми мђйданы - 3384 гектар, 2010 елныћ февраленђ биредђ 3386 кеше яши. Шуларныћ 869 - пенсионерлар, хезмђткђ яраклылары - 1848 кеше, 18 яшькђ кадђрге балалар саны - 614. 2009 елда биредђ 56 бала туган, 51 кеше њлгђн. 12 февраль кљнне Афанас авылы ќирлегендђ авыл ќыены њтте. Анда катнашучылар 2009 елда эшлђнгђн эш нђтиќђлђре џђм 2010 елда эшлђнђсе эшлђр турында уртага салып сљйлђштелђр. Шунысы ђџђмиятле: ќыенга район башлыгы Айдар Рђисович Метшин њз... Яңа мәктәп программасына бер караш2010 ел 'Укытучылар елы' итеп билгеләп үтелә. Шуңа бәйле рәвештә мәгариф системасында байтак үзгәрешләр көтелә. Аларның иң зурысы - 'Яңа мәктәп' программасы. 'Яңа мәктәп' программасыннан нәрсә көтәргә?Яңа проект эшли башласа, барлык мәктәпләрдә дә компьютер сыйныфлары һәм интерактив такталар булдырылачак. Бу сөенечле хәл кечкенә авыл мәктәпләренә кагылмый, чөнки укучылар саны аз булган мәктәпләрне ябып куячаклар. Руслар әйтмешли, 'Нет человека - нет проблемы'. Яңа программа берничә бүлектән тора: талантлы укытучыларны барлау; укытучыларның, мәгариф учреждениеләренең мат... Флера Баязитова: 'Керәшеннәрдәге этнографик байлыкка исең китәрлек'Эш урынындагы өстәлемдә 'Керәшеннәр. Тел үзенчәлекләре һәм йола иҗаты' дигән китап ята. Аның авторы - Татарстан Фәннәр Академиясенең Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты галиме, филология фәннәре докторы Флера Сәет кызы Баязитова. Бу хезмәткә күп еллар дәвамында керәшеннәр яшәгән авылларга экспедицияләр оештырып, өлкән буын кешеләрен сөйләтеп, магнитофон тасмасына яздырып җыйналган кыйммәтле мәгълүматлар кертелгән. Керәшен сөйләшләре татар халкының башка төркемнәре, татар әдәби теле, угро-фин телләре белән чагыштырып бирелг... Александр Долгов: 'Мине президент дип й?рт?л?р'19 яшьлек президент к?рг?негез бармы? Конституцияд? 35 яшьт? ген? президент була аласыз дип ?йтелс? д?, ??ркем ?з гаил?сенд? президент та, министр да, хезм?тче д?... Аллага ш?кер, безне? я?а т?зелг?н кер?шен яшьл?ре оешмасыны? да ?з ?ит?кчесе бар. 4-6 декабрьд? ?тк?н беренче кер?шен яшьл?ре форумыннан со? оешкан 'Б?р?к?т'не ?зен? к?р? бер д??л?т, ил, гаил? дип атап була. ?лб?тт?, юктан бар, бардан юк булмаган кебек, тел?с? кем ?ит?кче булмый. Ул егет - Казан д??л?т университеты журналистика ??м социология факультетыны? III курс студенты, 'Азатлык' радиосы журналисты Александр Долгов. Ул б?ген безд? кунакта. - Син ?зе?? Саша, ?лл? Александр дип ?йт?л?рен яратасы?мы? - ?йд?гез, Саша дип кен? с?йл?шик. Без бит авыл малайлары. Александр бик р?сми я?гырый. Кер?шенч? Сашук, Санка дис?гез д? ярый. - Саша, кер?шен яшьл?ре оешмасына ?ит?кче булып сайлангач, тормышы?да нинди ?зг?решл?р булды? ... Укытучыга м?н?с?б?т тамырдан ?зг?рерг? тиешС?йл?ште М.МАРТЫНОВА.Кайбыч якларына бер баруда гына да, аларны? никад?р соклангыч эшл?рен к?рдек, ?рн?к гаил?л?р, оста куллы кешел?р бел?н очраштык. Бу якларда крестьян тормышыны? т?п эчт?леге ?ле югалмаган. Ху?алыкларда лапас тулы мал. Башка ?ирл?рд?ге к?к фермалар бушап калмаган. Авыл ху?алыгы техникасын да б?лг?л?п, талап бетерм?г?нн?р. Авыллары да б?ген-ирт?г? таралабыз дип яш?ми. Киресенч?, бет?рг? тиешл?ре д? ?сеп-ки??еп ята. С?б?п н?рс?д?? Район башлыгыны? социаль эшл?р буенча урынбасары Р?мис Х?ялиев бу турыда мен? н?рс?л?р ди: - Безне? як кер?шенн?ре - бик тырыш халык. К?н ?тсенг? т?гел, эш булсын, тормыш булсын, дип яшил?р. Алларына максат куеп, шу?а омтылып эшлил?р. Кыр Буасы авылын гына алыйк. Перспективасыз авыл, бет?се авыл, дип й?рдек. ? ул ?аман саен ?с?, ки??я бара, яшь гаил?л?р арта. Безне? халыкны? ?ир тырмашып, булсын, дип яши башлавына б?лки, районны? м?ст?кыйльлеген кайтару да ярд?м ... Ак кышларда ул д?ньяга килдеКер?шен матбугаты тарихына уелып калган нечк? к??елле шагыйрь, ?ткен кал?мле журналист, милл?т ?чен чын-чынлап янып й?рг?н Ямаш Иг?н?йг? быел 72 яшь тулган булыр иде. 'Кер?шен с?зе' газетасыны? беренче редакторы Ананий Нестерович Малов поэзия д?ньясында ?н? шул исем бел?н танылу алды ??м шигырь с?ючел?рне? к??еленд? шулай яши д?. Укучысына калдырган шигырьл?ре тир?н м?гън?ле аны?. Моннан бернич? дист? еллар элек язылганнары да б?ген д? ?ле к?н кадагына сугарлык. Аларда гомер итк?н ирне? тормыш т??риб?се, аталар фикере я?гырый. Журналист буларак та Ямаш Иг?н?йне? кер?шенн?рг? карата кылган изгелеге ?йтеп бетергесез. 60 елдан артык ?з газетасын к?рерг? зарыккан кер?шен халкы ?чен 'Кер?шен с?зе'не? чыга башлавы к?к капусы ачылгандай булды. Газетаны? ??р саны Ямаш Иг?н?йне? й?р?ге аша ?теп д?нья к?рде. Каршылыклар, кир?км?с с?з-фикерл?р ?н? шул й?р?кк? ?ыелып калып, халыкка бары тик кир?клесе, д?ресе ген? ?иткерелде. Укучылары... Беренче укытучыбызИзге Гурий Туганлыгы отчетыннан, 1871-72 нче еллар.Быелгы ел - Укытучылар елы! Шу?а к?р? бу елны? башын беренче укытучыбыз - Василий Тимофеевич Тимофеевны иск? алып башласак, тагын бер кат аны? рухын зурлау булыр иде. Б?челей ?тей (халык аны шулай атап й?рг?н) ??р яклап беренче. Ул беренче кер?шен букварен т?зег?н, кер?шенн?рг? шкул ачкан, иман кен?г?л?рен туган телг? к?череп, кер?шенч? кел??л?рне башлаган беренче кеше. Аны? турында Н.И.Ильминский 1864 елда болай дип яза: "...ул берд?нбер б?я биреп бетер? алмаслык кеше... олы кадерг? лаеклы яхшы к??елле кеше... Шкул аны? тырышлыгы бел?н яши... ул шкулны? т?п тер?ге, ул шкул ?чен к?не-т?не т?л??сез эшли..." Казан Духовная Академиясенд? миссионерлар курсын т?мамлап, священник саны алган В.Тимофеев гомерен кер?шенн?рне а?-белемле ит?, православиег? керт?г? багышлап кына калмаган, ?зене? ист?лекл?рен, беренче кер?шен м?кт?бене?, Казан Духовная Академиясене? башлангыч чоры ту... |
|
|