проект турысында сылтамалар rus kryash tat eng
|
ХАЛЫК САНЫН АЛУ - 20022002 елда буласы халык санын алу кер?шен халкы тарихыны? ?т? м??им этабы булырга тиешле. 1926 елдан со? беренче тапкыр кер?шенн?р ?зл?рене? чын исемн?ре бел?н язылырга м?мкинлек алачаклар. Халык а?ында кер?шенн?рне сан алу вакытында кер?шенн?рне м?ст?кыйль этнос сыйфатында язылуга керт? - ул кер?шен халкын реабилитациял?? бел?н т??г?л. Исегезг? т?шерик, Советлар д??л?тенд? сталинчыл милли с?яс?тт?ге этносларны "эрел?т?" гам?ле ашырыла башланганчыга кад?р, 1926 елга чаклы, кер?шенн?р м?ст?кыйль халык булып танылганнар. Моны? н?ти? ?сенд?, кер?шенн?р, ?зтел?кл?рен? каршы, татар итеп яздырылдылар ??м арыда уздырылган саналышларда м?ст?кыйль этнос булып ис?пк? алынмадылар. ?зл?рене? кер?шен булып ?збилгел?н?л?ре бел?н алар ?зл?рене? м?кт?пл?р челт?рен, м?д?ни оешмаларын да югалттылар. Шуннан бирле кер?шенн?р татарлар ??м руслар тарафыннан ассимиляциял?н? башладылар. 1926 елдагы саналыш буенча кер?шенн?р 101 ме? кеше терк?лг?н. Б?генге к?нд? аларны? саны буенча т?г?л м?гъл?мат юк. ?мма РАНны? Этнология институты б?ял?м?л?ре буенча х?зерге Россияд? кер?шенн?рне? саны чама бел?н 300 ме? кеше булырга м?мкин, ??м Татарстанда - 200 ме? чамасы. 2002 елдагы халык санын алуда кер?шенн?рне? м?ст?кыйль этнос буларак катнашуы Татарстанда берт?рле булмаган реакция кузгатты. Татастанда к?п кен? милл?тчелек юн?лешт?ге х?р?к?тл?р федераль х?кем структураларын берд?м татар этносын б?лг?л??не оештыруда ??м кер?шенн?рне суверенитетны юк ит? ?чен эт?реш таягы буларык куллануда гаепл?п чыктылар. Федераль ?з?кне? милли ??м дини м?сь?л?л?рне гаделлек нигезенд? х?л ит?г? юн?лг?н тел?кл?рен кире какмыйча, шулай да ?йтерг? м?мкин, кер?шенн?рне? 2002 елдагы халык санын алуда кер?шенн?рне? м?ст?кыйль этнос буларак катнашу - ул федераль х?кем структураларыны? усал нияте т?гел, ул кер?шен халкыны? ихтияры. Кер?шенн?р ?з ата-бабалары аталган исемн?рен кайтару хокукларын алар бик озак к?ттел?р. Моннан тыш, кер?шен халкы Татарстанда гына яш?ми, шу?а к?р? кер?шен проблемасы - ул Федерацияне? бер субъекты проблемасы гына т?гел. Ул федераль масштаб проблемасы, яис?, ким куйганда, Идел буе федераль округ проблемасы. Бу бик м??им, абруйлы этнолог галим П.И.Пучковны? позициясе ??м Идел буе федераль округны? Тулы хокуклы в?килене? урынбасары ??м 2001 ены? декабренд? РФны? Милли эшл?р Министры итеп билгел?нг?н В.Ю.Зоринны? фикерл?ре тулысынча т??г?л кил?л?р (кара: "НАРОДЫ ПРИВОЛЖСКОГО ФЕДЕРАЛЬНОГО ОКРУГА. Краткий пояснительный текст к карте"). Без шулай ук Этнология ??м антропология институты директоры В.Тишковны? м??им эчт?лекле нотыгыны? тексты ?лешен китер?без. Анда к?ренекле галим (безг? аны? ?йтк?н с?зл?ре Институтта ?тк?н махсус ки??шм?д?н со? м?гълум булды) кер?шенн?р Халык санын алу вакытында м?ст?кыйль этнос буларак кертелг?не турында ?йтк?н. Бу - ф?нни д?ньяны? бик м??им ярд?м тер?ге була алды! ?лб?тт?, бу с?зл?р Татарстанда бик зур борчулык бел?н кабул ителдел?р. Депутатларны? ??м татар ? ?м?гатьчелеге эшлеклел?рене? бер т?ркеме кер?шенн?рне? м?ст?кыйль этнос буларак терк?л?л?рен? каршы чыкты. Татарстанны? Д??л?т Шурасы РФ Президентына, РФ Х?к?м?те Р?исен?, татар халкына м?р?? ?гать бел?н чыкты (без ул текстны да бир?без). Л?кин кер?шенн?рне? м?ст?кыйль этнос буларак аерылып чыгу проблемасы бел?н себер татарлары проблемаларын т?нг?лл?п берг? кую ?чен нигез юк. Кер?шенн?р 1926 елга кад?р м?ст?кыйль этнос статуслы булганнар, шулай ук татарлар бел?н кер?шенн?р арасында б?х?ссез булган этник, дини ??м м?д?ни аерымлылыклар бар. Боларга к?з йомып булмый. Ахырда, кер?шенн?рне? м?ст?кыйль этнос булуларын нигезл?г?н ??м билгел?г?н ?за?нары бар. Шу?а к?р?, татарлар федераль хакимиятк? ??м кер?шенн?рне? ?зл?рен? басым ясауларына карамастан, кер?шен халкы Халык санын алу вакытында ?зене? статусын тергезерг? ??м кер?шен булып язылырга тулы хокукка ия.
|
|
кер?шенн?рене? Милли-м?д?ни ?з?ге. чыганагына сылтама бир? м??б?ри. |