летӘыео лхтбкмбтщ ҺӘн лхтбкющмбтщ

з.н.нБЛБТПЧ, УәОЗБФШ ВЕМЕНЕ ЛБОДЙДБФЩ, з.йВТБһЙНПЧ ЙУЕНЕОДәЗЕ фЕМ, әДәВЙСФ һәН УәОЗБФШ ЙОУФЙФХФЩОЩң өМЛәО ЖәООЙ ИЕЪНәФЛәТЕ

лЕТәЫЕООәТДә ЛХТБК ЬМЕЛ-ЬМЕЛФәО үЛ ЛЙң ФБТБМЗБО ХЕО ЛПТБММЩ ВХМЗБО. фЙЛ ЫХОЩ әКФЕТЗә ЛЙТәЛ - ВЕЪ ХМ ФХТЩДБ БЪ ВЕМә ЙДЕЛ. лХТБК ФБТЙИЩО, ВБЫЛБТХ ФТБДЙГЙСМәТЕО өКТәОЕР, БОЩң ОәФЙҗәМәТЕО ВБУНБ ИәМДә ИБМЩЛЛБ ЮЩЗБТХ ВХТЩЮЩ ДБ әМЕ ИәЪЕТ ЗЕОә үФәМә ВБЫМБДЩ.

лЕТәЫЕООәТ ЛХТБЕО өКТәОү, БОЩң җЙТМЕ үЪЕОЮәМЕЛМәТЕО БЮЩЛМБХ ВЙЛ ЛЙТәЛМЕ ЬЫ һәН БОЩң ЖәООЙ әһәНЙСФЕ ВЙЛ АЗБТЩ. лЕТәЫЕО ЛХТБЕО өКТәОЕР ВЕМЗәООәО УПң ЗЩОБ ФБФБТ ЛХТБК УәОЗБФЕ ПЖЩЛМБТЩО ДБ ФХМЩ ФөУФәТәЛ ЮБНБМБР ВХМБ. нПңБ ЛБДәТМЕ УЕВЕТ, әУФЕТИБО, НЙЫәТ, ЛЕТәЫЕООәТЗә ИБУ ВПТЩОЗЩ ЛХТБКМБТДБ ВБЫЛБТХ УәОЗБФЕ НБИУХУ РХВМЙЛБГЙСМәТДә ВөФЕОМәК ДЙСТМЕЛ СЛФЩТФЩМНБДЩ. нПОДЩК өКТәОЕМНәЗәОМЕЛ ЙУә ЬФОЙЛ ФөТЛЕНОәТДә ЛХТБК УәОЗБФЕОЕң ВөФЕОМәК АЛМЩЗЩО, СЙУә ХМ ЪәЗЩКЖ үУЕЫМЕ ВХМЗБО ДЙЕЫМЕ СМЗБО ЖЙЛЕТЗә ЛЙФЕТЕТЗә НөНЛЙО.

ьМЕЛЛЕТәЛ ЛүР ЛЕОә ИәФФБ ХЛЩНЩЫМЩ ЛЕЫЕМәТ Дә ЛХТБК ЛЕТәЫЕООәТЗә ИБУ НЩ, АЛ НЩ ДЙЗәО УПТБХЗБ БОЩЛ җБЧБР ВЙТә БМНЩК ЙДЕ. лЕТ әЫЕО УәОЗБФЕ ЬЮЕОДә ЛХТБК ФТБДЙГЙСМәТЕОЕң ХТЩОЩ ВБТ НЩ УПң? - ДЙЗәО УПТБХЗБ ВЕЪОЕң ФБТБЖФБО ХЪДЩТЩМЗБО ФЙЛЫЕТЕОү БЮЩЛМЩЛ ЛЕТФә. ӘКЕ, НПОДЩК ФТБДЙГЙСМәТ ВХМЗБО, ВБТ һәН НПОЩ ЖБЛФМБТ ВЕМәО ДәМЙММәЗәО ОЙЗЕЪ Дә ВБТМЩЛЛБ ЛЙМә ВБЫМБДЩ, әННБ ФЙЛЫЕТЕОүМәТОЕ ДәЧБН ЙФү ЛЙТәЛМЕЗЕ Дә һЙЮЫЙЛУЕЪ.

лБНБ ВХЕОДБ һәН ЛөОШСЛ хТБМ ФөВәЛМәТЕОДә СЫәЗәО ЛЕТәЫЕООәТ үЪМәТЕОЕң ВХКМЩ БЮЩЛ ЖМЕКФБМБТЩО ОХЗБК ЛХТБК, ХТНБО ЛХТБЕ, ЮЩңЛЩК ЛХТБК, УЩВЩЪЗЩ ЙУЕНОәТЕ ВЕМәО БФЩКМБТ. вБЫЛБТХ ФТБДЙГЙСМәТЕОЕң ЬЮФәМЕЗЕО ФХМЩТБЛ ЙФЕР ФЙЛЫЕТү НәУШәМәУЕ БТБУЩОДБ үЛЕОЕЮЛә ЛБМЗБООБТЩ Дә ВБТ, ЮөОЛЙ НПОДЩК ФЙЛЫЕТЕОү ЛЙН ЛХКЗБОДБ ВЕТ ЙММЕ ЕМЗБ УПңБТЩМДЩ. лХТБКДБ ВБЫЛБТХ ЗБНәМЕ Дә, ВЙЛ ЛүРФәООәО ВХМНБУБ ДБ, ФТБДЙГЙПО ЛөОЛүТЕЫФәО ЙОДЕ ЮЩЗЩР ВЕФЛәО ДЙСТЗә ВХМБ. ӘННБ ВХ ФөТ ХЕО ЛПТБММБТЩОБ ВәКМЕ ЖБЛФЙЛ НБФЕТЙБММБТ АЛ ФүЗЕМ, БМБТ ЛЕЫЕ ИәФЕТЕОДә ВБТ әМЕ.

лБНБ ВХЕ ЛЕТәЫЕООәТЕОЕң ЛХТБКМБТЩ

лЕТәЫЕООәТОЕң ВХКМЩ БЮЩЛ ЖМЕКФБМБТЩ ФХТЩОДБ Йң әүЧәМЗЕ ФБТЙИЙ НәЗЯМүНәФМәТ XIII КөЪ БЪБЗЩОБ ЛБТЩК. бМБТДБ лБЪБО ФЙТәУЕОДәЗЕ БЧЩММБТДБ СЫәЗәО ЛЕТәЫЕООәТОЕң МЕЛУЙЛБУЩ ФЕТЛәМЗәО XVIII КөЪ БЪБЗЩ - XIX КөЪ МЕЛУЙЛ ИәЪЙОәУЕО ЮБЗЩМДЩТЗБО б.фТПСОУЛЙКОЩң фБФБТЮБ-ТХУЮБ УүЪМЕЗЕ ХТЩО БМЗБО. уүЪМЕЛОЕң БЧФПТЩ - ИТЙУФЙБО ТХИБОЙЕ һәН ЗБМЙН б.фТПСОУЛЙК үЪЕ Дә бТЮБ ФЙТәУЕОДәЗЕ бРРБЪ ЙУЕНМЕ ЛЕТәЫЕО БЧЩМЩОДБ РХР ЗБЙМәУЕОДә ФХЩР үУЛәО. ҺЙЮЫЙЛУЕЪ, ХМ ЗБДЙ ЛЕТәЫЕООәТОЕң ЛөОЛүТЕЫ НәДәОЙСФЩ ОЙЗЕЪМәТЕО ВЕМЗәО, ЛЙФБВЙ һәН ЗБДЙ УөКМәН ФЕММәТЕОә ИБУ МЕЛУЙЛ ВЕТәНМЕЛМәТ ВЕМәО ЫХЫЩ БЧЩМДБ ФБОЩЫЛБО һәН БМБТ БОЩң ИЕЪНәФЕОДә Дә ЮБЗЩМЗБООБТ. уүЪМЕЛФә УЩВЩЪЗЩ УүЪЕ ФТХВЛБ НХЪЩЛБМШОБС НәЗЯОәУЕОДә ВЙТЕМЗәО, УЩВЩЪЗЩЮЩ ЙУә НХЪЩЛБОФ ДХИПЧЩИ ЙОУФТХНЕОФПЧ ЙФЕР ФәТҗЕНә ЙФЕМЗәО.

уүЪМЕЛОЕң ЙЛЕОЮЕ ФПНЩОДБ ЛХТБК УүЪЕ ВЕТЕОЮЕ ЮЙТБФФБ ДХДЛБ, ЛТХРОБС ФТБЧБ НәЗЯОәУЕОДә, ФЙЛ ЙЛЕОЮЕ НәЗЯОәУЕ ВХМБТБЛ ЖМЕКФБ, ЙЗТПЧБС ДХДЛБ ЙФЕР ВЙТЕМЗәО.

нЙУУЙПОЕТМБТ җәНЗЩСФЕ ФБТБЖЩООБО әЪЕТМәОЗәО уМБЧСО-ФБФБТ УүЪМЕЗЕОДә Дә ЛЕТәЫЕО НәДәОЙСФЕОә ВәКМЕ ЛЩЪЩЛМЩ ДЕФБМШМәТ ЮБЗЩМЗБО (уМБЧСОП-ФБФБТУЛЙК УМПЧБТШ. рПУПВЙЕ Л ЮФЕОЙА еЧБОЗЕМЙС, юБУПУМПЧБ Й рУБМФЙТЙ. йЪДБОЙЕ рТБЧПУМБЧОПЗП НЙУУЙПОЕТУЛПЗП ПВЭЕУФЧБ. - лБЪБОШ, 1910. - 175 У.). бОДБ УПРЕМШ ДЙЗәО ФЩОМЩ НХЪЩЛБ ЛПТБМЩО ЛХТБ, УЩВЩЪЗЩ ДЙР ФәТҗЕНә ЙФЛәООәТ. вХ ЙУә ЛХТБ, УЩВЩЪЗЩ УүЪМәТЕ НәЗЯОәМәТЕОЕң УЙОПОЙНЙЛ ФЙЗЕЪМЕЛМәТЕО ЛүТУәФә. лХТБ УүЪЕ ЛЕТәЫЕООәТЗә СИЫЩ ВЙМЗЕМЕ ВХМХЩ УПРЕГ ДЙЗәО УүЪОЕң ФәТҗЕНәУЕОДә ЛүТЕОә, ХМ БОДБ ЛХТБ УЩЪЗЩТФХЮЩ ДЙЕР ВЙТЕМЗәО.

вХ ФХТЩДБ ЛүТЕОЕЛМЕ НХЪЩЛБ ВЕМЗЕЮЕ һәН ЖПМШЛМПТЮЩ-ЬФОПЗТБЖ у.з.тЩВБЛПЧОЩң ЛүЪәФүМәТЕ Дә ЙЫБТә ЙФә, ЮөОЛЙ ХМ ОБЗБКВәЛ һәН ВБЛБМЩ ЛЕТәЫЕООәТЕ СЫәЗәО БЧЩММБТДБЗЩ ОБТДХЗБО ХЕООБТЩОДБ УЩВЩЪЗЩ ДЙР БФБМЗБО һәН ЛХТБКЗБ ПИЫБЫ ФЩОМЩ ХЕО ЛПТБМЩОДБ ЕЗЕФМәТ ХКОБЗБОЩ ФХТЩОДБ СЪБ.

вЕЪОЕң ФБТБЖФБО ЛХТБК һәН УЩВЩЪЗЩ БФБНБМБТЩОЩң УЙОПОЙНМЩЗЩ һәН ХМ ХЕО ЛПТБММБТЩОЩң үЪБТБ ПЫБЫМЩЗЩ ФХТЩОДБ әКФЕМЗәО ЖБТБЪ ВБЫЛБ ФөТЛЙ ФЕММәТ НБФЕТЙБММБТЩ, НәУәМәО, ЛБЪБЛЯ һәН ОХЗБКМБТОЩЛЩ ВЕМәО Дә ОЩЗЩФЩМБ. бМБТДБ ДБ УЩВЩЪЗЩ БФБНБУЩОЩң НәЗЯОәУЕ БВУПМАФ ЛүРЮЕМЕЛФә ВХКМЩ БЮЩЛ ЖМЕКФБЗБ ФХТЩ ЛЙМә һәН ФБФБТ-ВБЫЛПТФ ЛХТБКМБТЩОБ (ЛөРЫә ЛХТБКЗБ) ФәңЗәМ.

фБФБТУФБО ТЕУРХВМЙЛБУЩОЩң ЛөОШСЛ-ЛөОЮЩЗЩЫ ТБКПООБТЩОДБ СЫәЗәО ЛЕТәЫЕООәТДә әМЕ ЛүРФәО ФүЗЕМ ЗЕОә Дә ЛХТБКДБ ХКОБХ ФТБДЙГЙСМәТЕ УБЛМБОБ ЙДЕ. лБКВЕТ НПОДЩК НәЗМүНБФМБТОЩ ХЛХЮЩМБТЗБ җЙФЛЕТү ЛЙТәЛМЕ ДЙР УБОЩКН.

ъәК ТБКПОЩ, фөЗЕК, фәФЕНәМЕ ФөВәЗЕ ЛХТБКЮЩМБТЩ

лЕТәЫЕООәТОЕң ЙЛЕ ФЙЫЕНМЕ ЛХТБКМБТЩ ФХТЩОДБЗЩ ВЕТЕОЮЕ НәЗЯМүНБФМБТ ВЕМәО ФБОЩЫХ ВЙЛ үЪЕОЮәМЕЛМЕ ВХМЗБО ЙДЕ. 1971 ЕМОЩ БЧЩМ ЙЗЕОЮЕМәТЕОә ВХМЩЫХ КөЪЕООәО, НЙңБ ВЕТОЙЮә БК ИәЪЕТЗЕ ъәК ТБКПОЩ фөЗЕК БЧЩМЩОДБ лБЪБЛПЧ бМЕЛУЕК (1908 ЕМДБ ФХЗБО) өЕОДә СЫәТЗә ФХТЩ ЛЙМДЕ. ьЫФәО ВХЫ БТБМБТДБ ИХҗБМБТДБО БЧЩМДБЗЩ ЗПТЕЖ-ЗБДәФМәТ, ЛЙЕН-УБМЩН үЪЕОЮәМЕЛМәТЕ, НХЪЩЛБ ЛПТБММБТЩ ФХТЩОДБ ЕЫ УПТБЫБ ЙДЕН. фөЗЕК һәН ЛүТЫЕ ЛЕТәЫЕО БЧЩММБТЩОДБ өМЛәО СЫФәЗЕ ЛБТЮЩЛМБТОЩң ЬМЕЛ ОХЗБК ЛХТБК ЙУЕНМЕ ФЩОМЩ ХЕО ЛПТБМЩОДБ ХКОБЗБОМЩЛМБТЩ ФХТЩОДБ НәЗЯМүНБФ ЙЫЕФЕТЗә ФХТЩ ЛЙМДЕ. ӘКФүМәТЕ ВХЕОЮБ ВХ ХЕО ЛПТБМЩОДБ УПңЗЩ ХКОБХЮЩ ЛБТЮЩЛ 70 СЫЕ ФЙТәМәТЕОДә 1950 ОЮЕ ЕММБТ БЪБЗЩОДБ ВХ ДөОШСДБО ЛЙФЛәО. оЙ өЮЕО ЛХТБК ЙУЕНЕОә ОХЗБК ЛХЫЩНЮБУЩ ЛХЫЩМБ ЙДЕ УПң? - ДЙЗәО УПТБХЗБ БЧЩМ ЛЕЫЕМәТЕ БОЩЛ җБЧБР ВЙТә БМНБЗБООБТ ЙДЕ. бЧЩМ өМЛәООәТЕ УөКМәЧЕОЮә, әМЕЗЕ ОХЗБК ЛХТБК ХТНБОДБ үУЛәО ЛХТБ үМәОЕОЕң ЛөРЫәУЕООәО СУБМЗБО. лПТБМОЩң ВХЕ 70-80 УН, БУЛЩ өМЕЫЕОДә ЙЛЕ ХКОБХ ФЙЫЕНЕ һәН өУЛЕ СЗЩОДБ ЛЕЮЕТәЛ ФБЧЩЫ ФәТәЪәЮЕЗЕ ВХМЗБО. фБЧЩЫЩО ЮЩЗБТЩТ өЮЕО өТЕР ХКОБЗБООБТ, ФЙЛ, ЗБДәФЙ ВБМБМБТ УЩЪЗЩТФНБУЩООБО, СЙУә ВМПЛЖМЕКФБМБТДБО үЪЗә ВХМБТБЛ, БМБТОЩң УЩЪЗЩТФНБ җБКМБОНБМБТЩОЩң ФБЧЩЫ ФәТәЪәЮЕЗЕ БУФЩОДБЗЩ НБИУХУ ВөЛЕ ХТЩОЩОБ ХКОБХЮЩОЩң ФЕМЕ ЛХММБОЩМЗБО. вүЗЕОЗЕ ЛөОДә фөЗЕК БЧЩМЩОЩң ИБМЛЩ, ВЙЗТәЛ Фә СЫШМәТ һәН ХТФБ ВХЩО ЛЕЫЕМәТЕ, үЪМәТЕОЕң ОХЗБК ЛХТБК ЙУЕНМЕ ВПТЩОЗЩ ХЕО ЛПТБММБТЩ ВХМЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБ ВөФЕОМәК ПОЩФЛБООБТ. вХ ЖБЛФ ЙУә ИБМЩЛ ЙҗБФЩ һәН БОЩң ВЕМәО ВәКМЕ КПМБМБТЩВЩЪОЩң ИәЪЕТЗЕ ЪБНБО НәДәОЙСФЕОЕң һөҗүНЕ БМДЩОДБЗЩ ЛөЮУЕЪМЕЗЕ, ВЙЛ ФЙЪ АЗБМХЮБОМЩЗЩОБ ЙЫБТәМЙ.

пТЕОВХТЗ өМЛәУЕ бВДХМЙО ЫәһәТЕОЕң ЛЕТәЫЕО ВЙУФәУЕОДә ОХЗБК ЛХТБК

оХЗБК ЛХТБК ЙУЕНМЕ ВХКМЩ ЖМЕКФБОЩ ЛХММБОХ ДБЙТәУЕ ЛЙң ВХМЩР, БңБТДБ ЬМЕЛ ЛЕТәЫЕО ЙТ-БФМБТЩОЩң ЛүР ХКОБЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБ ДБ НБФЕТЙБММБТ ВБТ. нПОДЩК ФТБДЙГЙСМәТ ФХТЩОДБЗЩ НәЗЯМүНБФ бВДХМЙО ЫәһәТЕОЕң ЛЕТәЫЕО ВЙУФәУЕ ИБМЛЩ БЧЩЪ ЙҗБФЩОДБ ЮБЗЩМБ. вХ ВЙУФәЗә ИБМЩЛ РБФЫБ БДНЙОЙУФТБГЙСУЕ ЛБТБТЩ ВХЕОЮБ, НПОДБ XIX КөЪОЕң ЙЛЕОЮЕ СТФЩУЩОДБ ЛүЮЕТЕМЕР ХФЩТФЩМБ. фЕМ һәН НХЪЩЛБ ДЙБМЕЛФЩ ЛүТУәФЛЕЮМәТЕ ВХЕОЮБ БМБТОЩң лөОЮЩЗЩЫ фБФБТУФБО һәН лөОВБФЩЫ вБЫЛПТФУФБОДБ ХТОБЫЛБО щЛ һәН уөО ВБУУЕКОЩ ЛЕТәЫЕООәТЕОә ПИЫБЫМЩ ВХМХМБТЩО ЖБТБЪМБР ВХМБ. вХ ВЙУФәДә СЪЩР БМЩОЗБО ВЕТ ИБМЩЛ җЩТЩОДБ ОХЗБК ЛХТБК ЙУЕНМЕ ХЕО ЛПТБМЩ ФүВәОДәЗЕЮә ФЕМЗә БМЩОБ:

ҖЕЗЕФМәТ Дә җЩТХОЩ ЙЮ җЩТМБНБУ

оХЗБК ЛХТБКМБТЩ,

оХЗБК ЛХТБКМБТЩ МБ ВХМНБУБ;

ҖЕЗЕФМәТ Дә җЩТХОЩ ЙЮ җЩТМБНБУ,

лүЛТәЗЕОДә МәК,

лүЛТәЗЕОДә ХКМБТЩ ВХМНБУБ;

ҖЕЗЕФМәТ Дә җЩТХОЩ ЙЮ җЩТМБНБУ

ҖөТәЗЕОДә МәК,

ҖөТәЗЕОДә УөАЕ ВХМНБУБ.

ҖөТәЗЕОДә УөАЕ ВХМНБУБ.

нЙОЪәМә ФөВәЗЕ. лХТБКДБ ЙТ-БФ ХКОБХ ФТБДЙГЙСМәТЕ ЬМЕЛЛЕ ЪБНБОДБ нЙОЪәМә ТБКПОЩОЩң нәМЛәО БЧЩМЩОДБ ДБ ВХМЗБО. уХЗЩЫ БМДЩООБО һәН УХЗЩЫФБО УПң ЫХЫЩ БЧЩМДБ ФХЩР, ЗПНЕТ ВХЕ НБМ ЛөФЛәО лөФүЮЕ щОФХО (1880 - 1950) ЙУЕНМЕ ЛЕЫЕ ЛХТБК ХКОБЧЩ ВЕМәО ДБО ФПФЛБО. лХТБКДБ үФә НБФХТ ХКОБЧЩ ВЕМәО БЧЩМДБЫМБТЩО ФБң ЛБМДЩТЗБО ХМ. вЕЪ ВХ БЧЩМДБ ВХМЗБОДБ нәМЛәО БЧЩМЩОЩң ЛөФүЮЕУЕ һәН ПУФБ ЗБТНХОЮЩУЩ нБЛБТ ДәДәК бТФЕНШЕЧ (1926 ЕМДБ ФХЗБО) УөКМәЧЕ ВХЕОЮБ, лөФүЮЕ щОФХООЩң ЛХТБЕ ВБЫЛПТФОЩЛЩОБ ПЫБЗБО (ФөР ВБЫЩ ФЙЗЕЪ ЙФЕР ЛЙУЕМЗәО) һәН ЛПТБМЩО СУБЗБОДБ, ХМ ХТНБОДБ үУЛәО ЛөРЫәМЕ үУЕНМЕЛМәТОЕ ЛХММБОЗБО. хКОБХ ФЙЫЕНОәТЕ ЙУә, нБЛБТ ДәДәК ИәФЕТМәЧЕ ВХЕОЮБ, өЮәү ВХМЗБО, ә НБИУХУ ЛЙУЕР БМЩОЗБО ФБЧЩЫ ФәТәЪәЮЕЗЕ ВХМНБЗБО. вХ ЙУә БОЩ ЛЕТәЫЕООәТДә ЛүР ЧБЛЩФ ИБФЩО-ЛЩЪМБТ ХКОБЗБО ФБЧЩЫ ФәТәЪәЮЕЗЕ ВХМЗБО ЛХТБКМБТДБО БЕТЩР ФПТБ.

ӘМНәФ ТБКПОЩ, ләМәК БЧЩМЩ ЛХТБКЮЩМБТЩ

ъәК (ьЪЕК) УХЩ ВХЕОДБ ХТОБЫЛБО ЛЕТәЫЕО БЧЩММБТЩ ИБМЛЩОДБЗЩ ЛөФүЮЕМЕЛ үОәТЕОДә ЙТ-БФМБТ ФБТБЖЩООБО ЛХТБКДБ ВБЫЛБТХЮЩМЩЛ ФТБДЙГЙСМәТЕ ВХМЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБ ВЙЛ ЛЩЪЩЛМЩ НәЗЯМүНБФ ВБТ. ыХМБТОЩң ВЕТУЕ ЙУә, ЮЩЗЩЫЩ ВХЕОЮБ ӘМНәФ ТБКПОЩ ләМәК БЧЩМЩООБО ВХМЗБО ЛХТБКЮЩ бУЩМЗәТәК ФХТЩОДБ. вХ ЧБЛЩКЗБМБТ вЙЫНХОЮБ БЧЩМЩ БЛУБЛБММБТЩ ЙУФәМЕЛМәТЕОДә УБЛМБОЩР ЛБМЗБО. зПНЕТ ВХЕ ЛөФү ЛөФЛәО ВХ ЛөФүЮЕОЕң ЛЕТәЫЕОЮә ЙУЕНЕО НПОДБ ЙОДЕ ИәФЕТМәНЙМәТ. хМ ЗБУЩТ ВБЫЩОДБ ВХМЗБО ЗБДәФ ВХЕОЮБ һәН ЬМЕЛЛЕЗЕ ЛЕТәЫЕО ЛБТФМБТЩОБ ИБУ ЮБМ ЛЕТЗәО ЪХТ ЛөТәЛУЩНБО УБЛБМ-НЩЕЛМЩ, БЧЩЪЩООБО УЙТәЛ ФөЫЕТЗәО ФБЫ ЮЕМЕНМЕ ЛЕЫЕ ВХМБТБЛ ЙУФә ЛБМЗБО.

ӘННБ ЮЩО НПЗЯҗЙЪБ ВХМЩР БОЩң ЛХТБК ХКОБЧЩ УБОБМЗБО. хМ ЛүР ЛөКМәТ ВЕМЗәО һәН БМБТОЩң ОЙ УәВәРМЕ ЮЩЗБТЩМХЩ, ОЙОДЙ ЧБЛЩКЗБЗБ ВәКМЕ ВХМХМБТЩ, ЛЕНОәТЗә ВБЗЩЫМБОХМБТЩ ФХТЩОДБЗЩ ФБТЙИМБТ һәН ТЙЧБСФШМәТ УөКМЙ ФПТЗБО ВХМЗБО. бОЩң ХКОБЗБОЩО ЙЫЕФү ЪХТ НәТФәВәЗә УБОБМЗБО. вЙЫНХОЮБ БЧЩМЩ ЛЕЫЕМәТЕ ВХ ЛөФүЮЕ ЛБТФОЩ һәН БОЩң ЗБЙМәУЕО СТБФЛБООБТ, ИөТНәФМәЗәООәТ. бЧЩМОЩң ФЕМәУә ЛБКУЩ өЕОДә Дә БМБТЗБ ХТЩО һәН БЮЩЛ КөЪ ВХМЗБО. уПңТБЛ ЙУә БЧЩМ ВЕМәО өНә ПЕЫФЩТЩР, БңБ КПТФ УБМЩТЗБ ВХМЩЫЛБООБТ. уХЗЩЫ БМДЩ ЕММБТЩ БЧЩТ ВХМУБ ДБ, НөНЛЙО ЛБДәТ ВХМЩЫЩТЗБ ФЩТЩЫЛБООБТ, ИәММәТЕО ВЕМЕТЗә ЕЫ ЛЙМЗәООәТ. лХТБКДБ ПУФБ ХКОБХЮЩ ВХ ЛөФүЮЕОЕң БЧЩМДБ ЛЙМЕР ЮЩЗХЩ 1921 ЕМЗЩ БЮМЩЛ ВЕМәО ВәКМЕ. хМ ЕМОЩ ВХ БЧЩМЗБ ләМәКДәО ВЕТ ОЙЮә ЗБЙМә ЛЕТәЫЕООәТ УЩЕОЗБООБТ. бЫМЩЛ ХңНБЗБО ВХМУБ ДБ, вЙЫНХОЮБ ИБМЛЩ ЛөЪДәО ЛүР ЙФЕР БМБВХФБ әЪЕТМәЗәО һәН БОЩң ПОЩООБО ЙЛНәЛ, БЫ РЕЫЕТЕР, БЮМЩЛ үМЕНЕООәО ЛПФЩМБ БМЗБООБТ. лЙМЗәО ЛЕТәЫЕО ЗБЙМәМәТЕ ЙЛЕОЮЕ ЕМОЩ үЪ БЧЩММБТЩОБ ЛБКФЩР ЛЙФЛәООәТ, әННБ бУЩМЗәТәК вЙЫНХОЮБДБ СЫәТЗә ЛБМБ, ЛБТФБКЗБОЮЩ ЫХЫЩОДБ СЫЙ, 1939 ЕМОЩ 76 СЫЕОДә ЧБЖБФ ВХМБ.

юЩЗЩЫЩ ВЕМәО ЛЕТәЫЕООәТДәО ВХМЗБО ПУФБ ЛХТБКЮЩ һәН ЛөФүЮЕ бУЩМЗәТәКОЕң ТЕРЕТФХБТЩО ЛүЪ БМДЩОБ ЛЙФЕТү ВЙЛ ЛЩЕО, әННБ БОЩң ЬЮФәМЕЗЕ ъәК УХЩ ФЙТәУЕОДәЗЕ ЛЕТәЫЕО БЧЩММБТЩОДБ ЗЩОБ ФүЗЕМ, ЗПНХНәО ВБТМЩЛ ФБФБТ БЧЩММБТЩ БТБУЩОДБ РПРХМСТ ЧПЛБМШ һәН НБИУХУ ЙОУФТХНЕОФБМШ ЛХТБК ЛөКМәТЕООәО ЗЩКВБТәФ ВХМЗБО, ДЙР ЖБТБЪМБТЗБ НөНЛЙО. нПОДЩК ЛөКМәТОЕ ЛүЪБММБХ өЮЕО ЛүТЕОЕЛМЕ ФБФБТ ЛПНРПЪЙФПТЩ һәН ЖПМШЛМПТЮЩУЩ уПМФБО зБВәЫЙ ФБТБЖЩООБО ӘМНәФ ФөВәЗЕОДәЗЕ лБНБ йУНәЗЩКМ, оәДЕТ, ләЫЕТ ЛЕВЕЛ ФБФБТ БЧЩММБТЩОДБ 1931 ЕМДБ үФЛәТЕМЗәО ЖПМШЛМПТ ЬЛУРЕДЙГЙСУЕ ВБТЩЫЩОДБ ФЕТЛәМЗәО ЛХТБК ЛөКМәТЕОЕң ОПФБ СЪНБМЩТЩ ВЕМәО ФБОЩЫХ ВЕТБЪ НөНЛЙОМЕЛ ВЙТә. бОДБ, җЩТ ЛөКМәТЕООәО ФЩЫ, ЖәЛБФШ ХЕО ЛПТБМЩОДБ ЗЩОБ ВБЫЛБТЩМБ ФПТЗБО, ФБВЙЗБФШ ЛүТЕОЕЫМәТЕОә, ФөТМЕ ЛПЫ-ЛПТФМБТ, ЛЙЕЛМәТОЕң үЪ-үЪМәТЕО ФПФЩЫЩО, БЕТЩН ЫөЗЩМШМәТЕО ЮБЗЩМДЩТХЗБ ВБЗЩЫМБОЗБО, ИБМЩЛ ЛүңЕМЕОә ОЩЛ ХЕМЗБО ФБТЙИЙ ЧБЛЩКЗБМБТЗБ ВБЗЩЫМБОЗБО ЙОУФТХНЕОФБМШ ЛөКМәТ ВХМЗБО.

вХ ФөВәЛ ЛЕТәЫЕООәТЕОДә ЛХТБКДБ ХКОБХ үОәЗЕ ЛөЮМЕ ВХМЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБ ләМәК БЧЩМЩ ИБМЛЩ әМЕ ИәЪЕТ Дә ИәФЕТМәТЕОДә УБЛМЩК. уХЗЩЫ БМДЩ ЕММБТЩОДБ (1941 ЕМЗБ ЛБДәТМЕ) БЧЩМ ИБМЛЩ җЩТМБЗБОДБ, ВЙЕЗәОДә ЛХТБК, СЙУә ХТНБО ЛХТБЕ ДЙР КөТФЕМЗәО ВХКМЩ ПЪЩО ЖМЕКФБМБТДБ ХКОБХ ЗБДәФЙ ЛүТЕОЕЫ ВХМЩР ЙУәРМәОЗәО.

нәУәМәО, ВХ БЧЩМДБ СЫәүЮЕ бОБУФБУЙС рБЧМПЧОБ вТБЗЙОБ (ФХЗБО ЕМЩ 1927) УөКМәЧЕОЮә, БОЩң әФЙУЕ дПМЗПЧ рБЧЕМ уЕНЕОПЧЙЮ (1870 - 1943) ЛөЪДәО үЛ ЛХТБК ЛөРЫәМәТЕ ВәКМәНЕО әЪЕТМәР НХОЮБ УЕВЕТЛЕМәТЕ ВЕМәО ВЕТЗә өК ФүВәУЕОә ЬМЕР ЛХС ФПТЗБО ВХМЗБО. вХ ЛХТБКМБТДБ ХМ ВәКТәНОәТДә ФөТМЕ ЛЕТәЫЕО җЩТ-ЛөКМәТЕО ХКОБЗБО, ВЙА ФБНБЛМБТЩО ХКОБР ВЙЕФЛәО.

ләМәК БЧЩМЩОЩң ФБОЩМЗБО ЗБТНХОЮЩУЩ һәН ЛХТБКЮЩУЩ (ЙЛЕ ФЙЫЕНМЕ ПЪЩО ВХКМЩ ЛХТБКДБ ХКОБХЮЩ) ВХМБТБЛ БЧЩМ ИБМЛЩО ЪБНБОЩОДБ ФБң ЛБМДЩТЗБО нЙОЛЙО уЕНЕООЩ (1870-1945) ВүЗЕО Дә ЙУЛә ФөЫЕТәМәТ. вХ БЧЩМДЩ СЫәүЮЕ пМЕЗ оЙЛПМБЕЧЙЮ уРЙТЙДПОПЧ (ФХЗБО ЕМЩ 1954) БОЩң ЛХТБК ХКОБЗБОМЩЗЩО бООБ уЕНЕОПЧОБ фТПЖЙНПЧБ (ФХЗБО ЕМЩ 1906) УөКМәЗәООәТДәО ИәФЕТМЙ.

йТОә, ъЙЮә, йЗәОә ВХЕ ФөВәЗЕ ЛХТБКЮЩМБТЩ

хТНБО ЛХТБЕ ФХТЩОДБ фБФБТУФБООЩң ъәК, йТОә, ъЙЮә ЕМЗБМБТЩ ВХКМБР ХТОБЫЛБО ЛЕТәЫЕО БЧЩММБТЩ ИБМЛЩОЩң ИәФЕТЕОДә СИЫЩ УБЛМБОЗБО. ъәК ТБКПОЩОЩң хТФБ вБЗТБЦ БЧЩМЩОДБ СЫәүЮЕ өМЛәО СЫФәЗЕ ЛЕЫЕМәТ ХТНБОДБ үУЛәО ЛХТБ ЛөРЫәУЕООәО СУБМЗБО ЛХТБК ЛПТБМЩО ЗБДәФЙ ЛүТЕОЕЫ ЙФЕР ЙУәРМЙМәТ. фБЧЩЫ ФәТәЪәМЕ һәН ЙЛЕ ХЕО ФЙЫЕНЕ ВХМЗБО, ХТНБО ЛХТБУЩООБО ЬЫМәОЗәО ЛХТБКДБ әМЕ 1950 ЕММБТДБ ДБ ХКОБЗБООБТ. ыХМБТ БТУЩОДБ, НәУәМәО, ЙЛЕ ФХЗБО фТХЫЛБ нЙЛХМБК һәН вБВЙМ (лБОДТБВБЕЧ оЙЛПМБК һәН чБЧЙМ). бМБТ ХЪЗБО ЗБУЩТ БЪБЗЩОДБ ФХЗБООБТ һәН 60 ЕММБТ ХТФБУЩОБ ЛБДәТ СЫәЗәООәТ.

вХ УәОЗБФШ НПОДБ ФЙЪ ЗЕОБ АЛЛБ ЮЩЛНБЗБО. ӘМЕ 60 ЕММБТДБ ДБ уБТУБЪ-вБЗТБЦ БЧЩМЩОДБ пМЩ ЛөО ВәКТәНЕОДәЗЕ ЛүңЕМ БЮХ ХЕООБТЩ ЧБЛЩФЩОДБ СЫШ ЕЗЕФМәТ ПЪЩО ХТНБО ЛХТБЕОДБ ХКОБЗБООБТ. нәУәМәО, ЛүЛәК ФәЗәТәФЕР ХКОБЗБОДБ фПТОБ нЙЛХМБЕ (цХТБЧМЕЧ оЙЛПМБК, ФХЗБО ЕМЩ 1949) ВЙЛ НБФХТ ЙФЕР ХТНБО ЛХТБЕОДБ ХКОЩК ФПТЗБО ВХМЗБО. лХТБК ХКОБХЮЩМБТЩО БЧЩМ ИБМЛЩ СТБФЩР ФЩңМБЗБО. лХТБКЮЩМБТОЩң 'ЛПОГЕТФ ЮЩЗЩЫМБТЩ' фПТЩКУЩО, рЙФТБХ ЛөООәТЕОДә, ВЙЗТәЛ Фә ОБТДХЗБО ХКОБЗБОДБ ПЕЫФЩТЩМЗБООБТ һәН ЛүР УБОМЩ ФЩңМБХЮЩМБТОЩ җәМЕР ЙФЛәООәТ.

лБВБО вБУФТЩЛ БЧЩМЩОДБ ПЪЩО ХТНБО ЛХТБЕО ЮЩңЛЩК ЛХТБК ДЙР БФЩКМБТ. хМ ЛХТБКДБ ЙУә ВәКТәНОәТДә оБЮФЩК рЙФЕТЕ (вТЙГПЧ рЕФТ, 1940 - 1995) ПУФБ ХКОБЗБО. хМ үЪЕОЕң ЛХТБКМБТЩО ХТНБОДБ үУЛәО ЛХТБДБО ФЩЫ УБЪМЩЛФБ үУЛәО ЛөРЫәМәТДәО Дә СУБЗБО.

лХТЩУФБО СУБМЗБО ЙЛЕ ВБТНБЛЮБМЩ УЩВЩЪЗЩОЩ, НәУәМәО, ъәК ТБКПОЩ ъЙЮәВБЫ БЧЩМЩ ЛЕТәЫЕООәТЕОЕң НХЪЩЛБМШ ЛөОЛүТЕЫЕОДә ЛХММБОЗБООБТ, ФЙЛ ХМ НПОДБ ОХЗБК, СЙУә ОХЗБК ЛХТБК БФБНБУЩ ВЕМәО ВЙМЗЕМЕ. вХ ЛПТБМОЩң ВХЕ ЮБНБ ВЕМәО 50 - 70 УН, АБОМЩЗЩ 25 - 30 НН ВХМЗБО.

оХЗБК БФБНБУЩОЩң ЛЙМЕР ЮЩЗЩЫЩН, ВЕТЕОЮЕ ЛБТБЫЛБ, ОХЗБК ИБМЛЩОЩң ЬФОПОЙНЩ ВЕМәО ВәКМәү НөНЛЙО. юЩОМБР ФБ, хТФБ бЪЙС ИБМЩЛМБТЩ ЛБЪБО ФБФБТМБТЩО ОХЗБК ДЙР БФЩКМБТ. оХЗБКМБТ ФБТЙИЩ ХТФБ ЗБУЩТДБЗЩ лБЪБО, ӘУФЕТИБО, уЕВЕТ ИБОМЩЛМБТЩОЩң ФБТЙИЩ ВЕМәО ФЩЗЩЪ ЬМЕНФәДә ВХМЩР, БОДБ СЫәЗәО ИБМЩЛМБТ ВЕТ-ВЕТУЕ ВЕМәО ОЩЛ ХЛНБЫЛБО. ыХңБ ЛүТә ОХЗБК ЛХТБК ДЙЗәО БФБНБОЩ ФБФБТ ЛХТБЕ ДЙЗәО УүЪ ВЕМәО БМНБЫФЩТЩР ВХМЩТ ЙДЕ УЩНБО. ӘННБ ВХ ВПМБК ВХМНБУЛБ ДБ НөНЛЙО ЙЛәОМЕЗЕОә ЙЫБТә ЙФә ФПТЗБО НәЗЯМХНБФ ВБТ. лБАН оБУЩКТЙОЩң ВБК ЬЮФәМЕЛМЕ һәН ИәЪЕТЗЕ ФЕМДәО ФөЫЕР ЛБМЗБО ЛүР ЛЕОә УүЪМәТ, БФБНБМБТОЩң НәЗЯОәМәТЕО ВЙТЗәО 'мәһҗәЙ ФБФБТЙ' ЙУЕНМЕ БңМБФНБМЩ УүЪМЕЗЕОә ЙЗЯФЙВБТ ЙФЙЛ. нПОДБ ХМ ОХЗБК ДЙЗәО УүЪЗә ФүВәОДәЗЕ БңМБФНБ ВЙТә: ВЕТ НәЗЯТХЖ ОәВБФДЩТ, ВБМБМБТ [БңБТДБО] УЩВЩЪЗЩ СУБТМБТ; ЖБТУЩМБТДБ ОәК ДЙЕТМәТ. ыХЫЩ ХЛ УүЪМЕЛФә ОәК ДЙЗәО БФБНБ ЙУә - УЩВЩЪЗЩ, ОХЗБК ЛХТБК ФөТЕ ДЙЕР БңМБФЩМЗБО. дЙНәЛ ЛЙ ВХ ЙЛЕ ЧЕТУЙСОЕң, СЗЯОЙ ОХЗБК ЛХТБК БФБНБУЩ ОЙЗЕЪЕОДә ОХЗБК ЬФОПОЙНЩ НЩ, СЙУә ОХЗБК ЙУЕНМЕ үУЕНМЕЛ БФБНБУЩООБО ЮЩЛЛБО НЩ ЙЛәОМЕЗЕО ФөЗәМ БЮЩЛМБХ өЮЕО БМДБЗЩ ЛөОДә ФЙТәОТәЛ ФЙЛЫЕТЕОүМәТ ФБМәР ЙФЕМә.

уЩВЩЪЗЩМБТОЩң ВБЫЛБ ФөТМәТЕО ЛХТЩУ ЛөРЫәУЕООәО ЗЕОә ФүЗЕМ, НБИУХУ ЛЙРФЕТЕМЕР ЛХКЗБО өТәОЗЕ әЪЕТМәОНәМәТЕООәО Дә ЛЩТХ ЩУХМЩ ВЕМәО ЛЩТЗЩЮ җБКМБОНБМБТЩОДБ СУБЗБООБТ, ЬЮМәТЕ ЙУә ВПТБХМБОЩР, СЛЙ ЛЩЪЗБО ФЙНЕТ ВЕМәО СОДЩТЩМЩР ФЙЫЕМЗәО. нПОДЩК УЩВЩЪЗЩМБТОЩ ЬМЕЛ ВБЪБТМБТДБ, СТНЙОЛәМәТДә УБФХ өЮЕО Дә ЛүРМәР ЬЫМәЗәООәТ.

нХЪЩЛБМШ ЛөОЛүТЕЫФә ДүТФ һәН БМФЩ ВБТНБЛЮБМЩ УЩВЩЪЗЩМБТ, ОХЗБК ЛХТБКМБТ ДБ ЛХММБОЗБООБТ. бМБТОЩң ВХЕ ЮБНБ ВЕМәО 30 - 40 УН һәН ДЙБНЕФТЩ 25 - 30 НН ВХМЗБО. нЙңБ, әФЙЕН нБЛБТПЧ нЙИБЙМ (1921 ЕМДБ ФХЗБО, уБТНБО ТБКПОЩ лЕТәЫЕО юЩТЫБМБУЩ ФХНБУЩ) ФБТБЖЩООБО ЛЕТәЫЕООәТ БТБУЩОДБ ЛХММБОЩМБ ФПТЗБО ФТБДЙГЙПО УЩВЩЪЗЩМБТ СУБЧЩО ЛүТЕР ФПТХ ВәИЕФЕ ОБУЩКР ВХМДЩ. 1960 ЕММБТ ВБЫЩОДБ, ӘМНәФ ЫәһәТЕ ФЙТәУЕОДә әТФЙМ ВЕМәО ХТНБО ЛЙУү ЬЫМәТЕОә ВБТЗБО ЙДЕЛ. лүТәУЕң, НХЪЩЛБЗБ ЛЩЪЩЛУЩОХЩН ВХМЗБОЗБ ЛүТә, әФЙ НЙңБ ДүТФ һәН БМФЩ ФЙЫЕНМЕ ЙЛЕ УЩВЩЪЗЩ СУБР ВЙТДЕ.

уЩВЩЪЗЩОЩң ФБЧЩЫ АЗБТЩМЩЗЩ ВЕМәО ВәКМЕ ЛөКМәОЕЫЕ ФөТМЕ ВХМЩТЗБ НөНЛЙО. хМ УЩВЩЪЗЩ СУБХЮЩОЩң ЛөРЫә үМЮәНОәТЕО (ПЪЩОМЩЗЩО, җХБОМЩЗЩО) ОЙОДЙ ЙФЕР УБКМБЗБОМЩЗЩ ВЕМәО ВәКМЕ. нПООБО ФЩЫ, ВБТНБЛЮБМБТ БТБУЩОДБЗЩ үМЮәНОәТ Дә УЩВЩЪЗЩ СУБХЮЩОЩң ЪәЧЩЗЩООБО һәН ФәҗТЙВәУЕООәО ЮЩЗЩР ВЙМЗЕМәОЗәО, ЮөОЛЙ ИБМЩЛФБ ФЕНРЕТБГЙСМЕ ЛөКМәОЕЫ ФөЫЕОЮәУЕ әМЕ ВХМНБЗБО һәН, БЕТЩН ФөВәЛМәТЗә ИБУ, ЛПМБЛЛБ СФЩЫМЩ ВХМЗБО, ОБФХТБМШ ФБЧЩЫ ФЕЪНәМәТЕ ЗЕОә ЛХММБОЩМЗБО.

юЙУФБК ФөВәЗЕ ЛХТБКМБТЩ

вЙМЗЕМЕ ВХМЗБОЮБ, лБНБОЩң УХМ СЗЩОДБЗЩ ыХЫНБ УХЩ ФөВәЗЕОДәЗЕ ЛЕТәЫЕООәТ НәДәОЙСФЕ ЖПТНБМБЫХДБ (юЙУФБК ТБКПОЩ) ЫБЛФЩК өМЕЫФә НЙЫәТ ЛПНРПОЕОФЩ ДБ ЛБФОБЫЛБО. ыХОДЩК ВЕТ БЧЩМДБ ИБФЩО-ЛЩЪМБТОЩң ЛХТБК ХКОБХ ФТБДЙГЙСМәТЕ ФХТЩОДБ НәЗЯМүНБФМәТ СЪЩМЩР БМЩОДЩ. нПОДЩК НәЗМүНБФМБТ әМЕЗЕ ФөВәЛФә ЛБЪБО ФБФБТМБТЩ, ЛЕТәЫЕООәТ, НЙЫәТМәТЗә ИБУ ЛХТБК ФТБДЙГЙСМәТЕОЕң ВПТЩОЗЩ ФБНЩТМБТЩ ВЕТ үЛ ВХМЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБ ЖБТБЪ ЙФәТЗә НөНЛЙОМЕЛ ВЙТә.

ӘМНәФ ТБКПОЩОЩң НЙЫәТМәТ СЫәЗәО фүВәО бВДХМДБ ВХМЗБОДБ БЧЩМОЩң ВЕТ өМЕЫЕ ЬМЕЛЛЕЗЕ ЪБНБОДБ уФЕРБОПЧЛБ ЙУЕНМЕ ЛЕТәЫЕО БЧЩМЩ ВХМЗБОМЩЗЩ БЮЩЛМБОДЩ. XIX КөЪ БЪБЗЩОДБ БМБТ ЛЙТЕДәО ЙУМБНЗБ ЮЩЛЛБООБТ ЙЛәО, әННБ ЛЕТәЫЕО ВБВБМБТЩО ДБ ПОЩФНЩКМБТ. вХ БЧЩМОЩң өМЛәО СЫФәЗЕ ЛЕЫЕМәТЕ НПОДБЗЩ ИБФЩО-ЛЩЪМБТОЩң ЛХТБК ХКОБЗБООБТЩО ИәФЕТМЙМәТ. фүВәО бВДХМДБ СЫәүЮЕ (1906 ЕМДБ ФХЗБО) зБМЙНПЧБ ъөМәЖЛәТ үЪЕ Дә ЪБНБОЩОДБ ЛХТБКДБ ХКОБЗБОЩО УөКМәДЕ. бОЩң ЛХТБЕ БМДБ әКФЕР үФЛәО ЛЕТәЫЕООәТОЕң ОХЗБК ЛХТБКМБТЩ ЛЕВЕЛ ВЕТ үЛ ЩУХМ ВЕМәО ЬЫМәОЕМЗәО, әННБ ЛХТБЕОДБ ЙУә ДүТФ ВБТНБЛЮБ ФЙЫЕНЕ ВХМЗБО.

аЗБТЩДБ ЛЙФЕТЕМЗәО НЙУБММБТОЩң ФЙРЙЛМЩЗЩО ВХ ФөВәЛФәЗЕ ВБЫЛБ ЛЕТәЫЕО БЧЩММБТЩ ФПТНЩЫЩООБО БМЩОЗБО НәЗЯМүНБФМБТ ВЕМәО Дә ОЩЗЩФЩР ВХМЩТ ЙДЕ һәН ЛЕТәЫЕО ЛХТБКМБТЩОЩң ЛПОУФТХЛФЙЧ ФөЪЕМЕЫЕ ФБФБТ ИБМЛЩОЩң ВБЫЛБ ЬФОЙЛ ФөТЛЕНОәТЕОДәЗЕ ЛХТБКМБТЩ ВЕМәО ХТФБЛ ВХМЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБ ОәФЙҗә СУБТЗБ ВХМБ. лЕТәЫЕООәТДәЗЕ ЛХТБК УәОЗБФЕОЕң БЕТЩНМЩМЩЗЩО ЖәЛБФШ өУМүВ (УФЙМШ) һәН ВБЫЛБТЩМЗБО ТЕРЕТФХБТ ФөТМЕМЕЗЕОДә ЛүТЕР ВХМБ.

оБЗБКВәЛ ЛЕТәЫЕООәТЕОЕң ЛХТБКМБТЩ

оБЗБКВәЛМәТОЕң ВХКМЩ БЮЩЛ ЖМЕФБМБТЩ НПңБ ЛБДәТМЕ НБИУХУ НХЪЩЛБМШ ФЙЛЫЕТЕОү ПВЯЕЛФЩ ВХМНБДЩ. вХ ФХТЩДБ ВЕТБЪ НәЗЯМХНБФ у.з.тЩВБЛПЧОЩң НХЪЩЛБМШ ЬФОПЗТБЖЙСЗә ВБЗЩЫМБОЗБО ЛЙФБРМБТЩОДБ ЗЩОБ ВБТ. хМ НПОДЩК ЖМЕКФБМБТДБ ОБТДХЗБО ФБНБЫБМБТЩОДБ ЕЗЕФМәТ ХКОБЗБОЩ ФХТЩОДБ СЪБ һәН БОЩ ЮЙВХЪЗБ БФБНБУЩ ВЕМәО ЖПОЕФЙЛ СЛФБО ВЕТБЪ ДөТЕУ ВХМНБЗБО ФТБОУЛТЙРГЙС БЫБ ВЙТә, ЮЩОВБТМЩЛФБ БОЩ УЩВЩЪЗЩ ДЙР ВЙТү ДөТЕУТәЛ ВХМЩТ ЙДЕ. ыХЫЩ ХЛ НәЗЯМХНБФОЩ 1920 ЕММБТДБ йДЕМ ВХЕ ИБМЩЛМБТЩ НХЪЩЛБУЩО ФЙЛЫЕТЗәО ФБТЙИЮЩ-ЗБМЙН о.ч.оЙЛПМШУЛЙК ЛБВБФМЩК һәН УЩВЩЪЗЩ (ЮЙВХЪЗБ) ЛПТБМЩОДБ ВБЛБМЩ ЛЕТәЫЕООәТЕ ХКОБЗБОМЩЛМБТЩ ФХТЩОДБ СЪБ.

юЙМәВЕ СЗЩ ОБЗБКВәЛМәТЕОЕң ЬМЕЛЛЕ ЪБНБОДБЗЩ НХЪЩЛБМШ ЛөОЛүТЕЫМәТЕОДә ЛХТБК ДЙЗәО БФБНБМЩ ВХКМЩ БЮЩЛ ЖМЕКФБМБТ ВХМЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБЗЩ НәЗЯМХНБФМБТ өМЛәО СЫФәЗЕ ЛЕЫЕМәТОЕң ИәФЕТЕОДә әМЕ ВүЗЕОЗЕ ЛөОЗә ЛБДәТ СИЫЩ УБЛМБОБ. вХКМЩ БЮЩЛ ЖМЕКФБМБТ ОБЗБКВәЛМәТДә РПРХМСТ ВХМХЩ ЗБҗәР ФүЗЕМ, ЮөОЛЙ ВХ ФөВәЛФә ФБФБТ һәН ВБЫЛПТФМБТ ДБ ДБ, ЬМЕЛ-ЬМЕЛФәО СЫәЗәО ҖБЕЛ ЛБЪБЛЯМБТЩ ДБ ВХ ХЕО ЛПТБМЩ ВЙЛ ЛЙң ЛХММБОЗБО. ҺЙЮЫЙЛУЕЪ, ВХ ХЕО ЛПТБМЩОЩң ВБТМЩЛЛБ ЛЙМүЕ ОБЗБКВәЛМәТДә Дә ВЙЛ ВПТЩОЗЩ һәН БОЩң ЗЕОЕФЙЛ ФБНЩТМБТЩ йДЕМ-хТБМ ТЕЗЙПОЩОЩң ВБЫЛБ ФөТЛЙ-ЛЩРЮБЛ ИБМЩЛМБТЩОЩЛЩ ВЕМәО ВЕТЗә ФПФБЫЛБО.

вЕЪОЕң ЛХМДБ ВХМЗБО ЬФОПЗТБЖЙЛ НБФЕТЙБММБТЗБ ЛБТБЗБОДБ өЮ ВБТНБЛЮБМЩ НПОДЩК ЛХТБК ВЕЪОЕң ЗБУЩТОЩң 40-ЮЩ ЕММБТЩОБ ЛБДәТ БЛФЙЧ ЛХММБОЩМЗБО. нәУәМәО, оБЗБКВәЛ ТБКПОЩОЩң НәТЛәЪЕ ВХМЗБО жЕТЫБНРЕОХБЪ БЧЩМЩОДБ ПМЩ СЫШФәЗЕ ЛЕЫЕМәТ ЗЕОә ФүЗЕМ, СЫүУНЕТМәТ ЕЗЕФМәТ һәН ЛЩЪМБТ ДБ ЛХТБКДБ ХКОЩК ВЕМЗәООәТ. лХТБК НПңОБТЩОЩң НБФХТМЩЗЩ, ОБЗБКВәЛ ЛЕТәЫЕООәТЕОЕң ВПТЩМНБМЩ ЛөКМәТЕОДәЗЕ БһәңОәТ - ВХ ХЕО ЛПТБМЩОДБ ЛБВБФМБОНБУ ВЙЪәМЕЫ БМЗБО. нПОДЩК ЛөКМәТОЕң СңЗЩТБЫЩ ФХТЩОДБЗЩ БЮЩЛ ФөУМЕ ФәЬУЙТМәТ ВБТ. бМБТ ВЙЗТәЛ Фә БФ ЛөФүМәТЕО ФөОЗә ЮЩЗБТХ ЧБЛЩФЩОДБЗЩ ИәФЙТәМәТ ВЕМәО ВәКМЕ. нПОДЩК ХЕООБТ, ЗБДәФФә, ФөОЗә СЗЩМЗБО ХЮБЛ ВХЕОДБ ВХМЗБО.ҮУНЕТМәТ БТБУЩОДБ өМЛәО ФХЗБООБТЩООБО ПФЩР БМЗБО ОБЗБКВәЛ ЛөКМәТЕО ЛХТБКДБ ХКОЩК ВЕМүЮЕ һәН ФБОЩМЩР өМЗЕТЗәО ПУФБ ВБЫЛБТХЮЩМБТ ЙЗЯФЙВБТ үЪәЗЕОДә ВХМЗБО.

лХТБК СУБХ ФЕИОПМПЗЙСУЕ ЗБДЙ ВХМЗБОЗБ ЛүТә, БОЩ ХКОБТЗБ өКТәОЕТЗә ФЕМәЗәО һәТ ЛЕН үЪЕ Дә СУЩК БМЗБО. оәЛЯ ФөОЗЕ БФ ЛөФү ЧБЛЩФЩОДБЗЩ БХМБЛФБ, ДБМБ ФЩОМЩЗЩОДБ ЛүР үУНЕТМәТ ЛХТБК ХКОБХОЩң ВБЫМБОЗЩЮ БДЩНОБТ СУБЗБООБТ.

оБЗБКВәЛ СЫМәТЕОЕң НХЪЩЛБМШ ЛөОЛүТЕЫЕОДә ЛХТБК ХЕОЩ ЛөЪ ЛөООәТЕОДә ЪХТ ХТЩО БМЗБО. вХ ДәЧЕТДә СЫМәТ ЛХЩЫМБТДБ (ЪБЙНЛБМБТДБ), СЗЯОЙ, БЕТЩН ОБЗБКВәЛ ЗБЙМәМәТЕ, СЙУә ВЕТ ОЙЮә ЗБЙМәДәО ФПТЗБО ЩТХ ФБТБЖЩООБО ВЙМәР БМЗБО ДБМБДБЗЩ ЕТБЛ ХТОБЫЛБО ЛөФүМЕЛМәТДә СЫәЗәО. нПОДЩК ЛХЩЫМБТ ИХҗБМБТОЩң ЙУЕНОәТЕ ВЕМәО КөТФЕМЗәООәТ, НәУәМәО, лБЪБЛБК ЛХЩЫЩ, йВБЫБК (йЧБОПЧМБТ) ЛХЩЫЩ, бВЩМФБК (бВЩМФБЕЧМБТ) ЛХЩЫЩ һ.В. бОДБ СЫЙ ВБЫМБХ ФүВәОДәЗЕЮә ВХМБ. лөЪ ЛөОЕ БЫМЩЛМБТОЩ ХТЩР җЩКЗБЮ һәН ЛЩТ ЬЫМәТЕОЕң ЛүВЕУЕО ФәНБНМБЗБЮ, ЛүР ЛЕОә ОБЗБКВәЛ ЗБЙМәМәТЕ үЪМәТЕОЕң НБМ-ФХБТМБТЩО ЕТБЛ ЛөФүМЕЛМәТЗә ПЪБФЛБООБТ һәН ЛЙТЕДәО БЧЩМ өКМәТЕОә ЛБТ ФөЫЛәЮ ЛЕОә ЛБКФЛБООБТ. нПОДЩК ЛХЩЫМБТДБ ЧБЛЩФМЩ СЫЙ ФПТЗБО СТЩН ЪЕНМСОЛБ ЛЕВЕЛ өКМәТ ФөЪЕЗәООәТ. лБКЧБЛЩФФБ НПОДЩК ФПТБЛМБТ СЫәү ЫБТФМБТЩ ХңБКМЩТБЛ ВХМУЩО өЮЕО ЛБЪБЛ-ЛЩТЗЩЪ ФЙТНәМәТЕОә ПЫБЗБО ФүЗәТәЛ, СЙУә ДүТФ РПЮНБЛМЩ ЙФЕР, җЩМЩМЩЛ өЮЕО ЛЙЕЪМәТ ВЕМәО СВЩМЩЫМЩ ЙФЕР ЬЫМәОЕМЗәООәТ.

нПОДЩК ЛЙЕЪ ФЙТНәМәТ ЛүР ЛЕОә ИБМЩЛ җЩТМБТЩОДБ ДБ ЮБЗЩМБ, НәУәМәО:

ьСНШОЕ Дә ЙЛәО Оә ВХ җБМБООБТ

бЛ ФЙТНәМәТ ЛПТЩР ХЛ җәКМәТЗә;

лБКМБТЗБ ДБ ВБТУБң ДБ ДХУ-ЙЫ ЛЙТәЛ

лБТЫЩ ЮЩЗЩР БФМБТОЩ ВәКМәТЗә.

вХ ЛЙМЕЫФәО ЛБТБЗБОДБ, ОБЗБКВәЛМәТОЕң ВПТЩОЗЩ ЛЙЕЪ ФЙТНәМәТЕО ПОЩФНБЗБОМЩЛМБТЩ БМБТОЩң ОХЗБК ФТБДЙГЙСМәТЕОә СЛЩО ФПТЗБОМЩЛМБТЩО ЙУЛәТФә.

фЙТНәМәТ, һәН ВБЫЛБ ФөТМЕ ЛүЮНәМЕЛ ФПТНЩЫ ВЕМәО ВәКМЕ УәОЗБФШ ЛүТЕОЕЫМәТЕ ФХТЩОДБЗЩ НПОДЩК ИәФЕТ УБЛМБОХЩ, әМВәФФә, ЛБЪБЛ-ЛЩТЗЩЪ, ВБЫЛПТФМБТОЩң СЫәЕЫЕО ДБЙНЙ ЛүТә ФПТЩР, БМБТОЩң КПЗЩОФЩУЩ ВХМХЩ ВЕМәО Дә БңМБФЩР ВХМБ, НәУәМәО, ФүВәОДәЗЕ җЩТДБ ЛЕВЕЛ:

йТФә ЗЕОә ФПТЩР ФЩЫЛБ ЮЩЛУБН

лЩТЗЩЪ ФЙТНәМәТЕ ЫЕЫ ЛЕүЕЛ;

ьК, ВЕЪМәТОЕң ВПМБК СЫәүЕВЕЪ

ҖПЛЩМБТЗБ ЛЕТЗәО ФөЫ ЛЕүЕЛ.

оБЗБКВәЛМәТОЕң АЗБТЩДБ ФБУЧЙТ ЙФЕМЗәО ЕТБЛ ЛөФүМЕЛМәТЕОДәЗЕ ЛХЩЫМБТЩОБ ЮЩЗХ, әМВәФФә, ЛЩЫЛБ әЪЕТМәЗәО РЕЮәООЕ җЛПОПНЙСМәү өЮЕО НБИУХУ ЬЫМәОЕМЗәО ЮБТБ ЙФЕР ЛБТБТЗБ ЛЙТәЛ, әННБ НПОДБ ЕТБЛ ФөТЛЙ ВБВБМБТЩВЩЪОЩң СТЩН ЛүЮНә ФПТНЩЫ ЙФүМәТЕОЕң ЮБЗЩМЩЫЩ ДБ ВХМЗБОЩО ЛүТЕР ВХМБ.

вЕТ-ВЕТУЕООә ЕТБЛ ХТОБЫНБЗБО НПОДЩК ЛХЩЫМБТЗБ ЛүРЮЕМЕЛ ТәЧЕЫФә СЫМәТ җЙВәТЕМЗәО. лЙЮМәТЕО НПОДБ СЫШ җЩТЮЩМБТ, ЛХТБКЮЩМБТ үЪМәТЕОә ПЫБЗБО ЛЩЪМБТЗБ ВБЗЩЫМБР җЩТМБТ җЩТМБЗБООБТ, үЪМәТЕОЕң ПУФБМЩЛМБТЩО ЛәТУәФЛәООәТ. бОДЩК ЮБЛФБ ЛХЩЫМБТДБ СЫәЗәО ДБМБ ИБМЛЩ ЗБЫЩКЛОЩң җЩТМБТЩО ФЩңМБЗБО һәН җЩТ УЩКЖБФМБТЩОБ үЪЕОЮә ВәС ВЙТЗәО. сЫМәТ ЛЙЮЛЕ ХЕООБТЗБ җЩЕМЗБОДБ ЛХТБКЮБМБТ, ДХНВЩТБЮЩМБТ үЪМәТЕОЕң УәОЗБФШМәТЕО СОә ЛүТУәФЛәООәТ һәН ХЕОЮЩМБТ ХКОБЗБОЗБ СЫШМәТ җЩТМБТ, ФБЛНБЛМБТ ВБЫЛБТЗБООБТ, ВЙАМәТ ВЙЕЗәООәТ. зБТНХО ЙУә, ВЙЛ ЛЩКВБФ ИБЛМЩ ХЕО ВХМЗБОЗБ ЛүТә ЛХЩЫМБТДБЗЩ ЛүңЕМ БЮХ ЛЙЮәМәТЕОДә ВЙЛ УЙТәЛ ЛХММБОЩМЗБО. ыХңБ ЛүТә НПОДБ ФөР НХЪЩЛБ ЛПТБММБТЩ ВХМЩРЛ ДБМБДБ үУЛәО ЛөРЫәДәО СУБМЗБО ЛХТБК һәН ЛХМДБО СУБМЗБО, ЛЩММБТЩ УБТЩЛ ЬЮәЗЕУЕООәО ЬЫМәОЕМЗәО ЙЛЕ, СЙУә УПңТБЛ ДәЧЕТДә ТХУ ВБМБМБКЛБМБТЩОБ ЙСТЕР өЮ ЛЩМ ФБТФФЩТЩМЗБО ЗБДЙ ОБЗБКВәЛ ДХНВЩТБУЩ; УБТЩЛ ЬЮЕЗЕУЕООәО ФБТФФЩТЩМЗБО ХОЙЛЕ ФЩҗЩНМЩ (ЛЩММЩ) ЗөУМә; ЛЩММЩ, УЩЪЗЩЮ ВЕМәО УЩЪЩМЩР, ФЕЪЗә ЛХЕР ХКОБМБ ФПТЗБО ЛХВЩЪ (УЛТЙРЛБ ФөТЕ) ФәЫЛЙМ ЙФЛәООәТ.

оБЗБКВәЛ ЛХТБКМБТЩОДБ (УЩВЩЪЗЩМБТЩОДБ) ВБЫЛБТХ ЩУХММБТЩ һәН ЛөКМәТОЕң НХЪЩЛБМШ өУМүВМәТЕ йДЕМ-лБНБ ВХЕ ЛЕТәЫЕООәТЕОЕң ВХЩООБО ВХЩОЗБ ЛЙМЗәО НХЪЩЛБМШ НәДәОЙСФЕ һәН ЛЙңТәЛ БМЗБОДБ йДЕМ-хТБМ БТЕБМЩ ФөТЛЙМәТЕОЕң ФТБДЙГЙСМәТЕ ВЕМәО ВәКМЕ. ӘННБ НПОЩУЩО ДБ ЙУәРЛә БМЩТЗБ ЛЙТәЛ - йДЕМ-лБНБ СЛМБТЩООБО ЛүЮЕОЕР ЛЙФЛәЮ ОБЗБКВәЛМәТОЕң НХЪЩЛБМШ ЖЙЛЕТМәүМәТЕОДә үЪЗәТЕЫМәТ ВБТМЩЛЛБ ЛЙМә һәН ЛөКМәТЕОә ДЙБФПОЙЛ ЙОФПОБГЙСМәТ ЛЕТә, СңБ ТЕРЕТФХБТ ЖПТНБМБЫБ. вХ РТПГЕУУФБ ТХУ ЛБЪБЮЙМБТЩОЩң НХЪЩЛБУЩ ФәЬУЙТЕ һәН Дә ВБЫЛПТФ, ЛЩТЗЩЪ-ЛБЪБЛЯ ЛөКМәТЕОЕң КПЗЩОФЩУЩ ВХМЗБОМЩЗЩ ФХТЩОДБ ЙУЛәТФү ФЙЕЫМЕДЕТ. ӘННБ ЛХТБКЮЩМБТ ТЕРЕТФХБТЩОЩң ФөР ОЙЗЕЪЕ РЕОФБФПОЙЛБМЩ һәН ЛБФОБЫ РЕОФБФПОЙЛБМЩ-ДЙБФПОЙЛБМЩ ЛөКМәТДәО ЗЩКВТәФ ВХМЗБО. оБЗБКВәЛМәТОЕң УПңЗЩ ДәЧЕТДә ТХУМБТ ВЕМәО БТБМБЫБ ВБЫМБЗБЮ ВБТМЩЛЛБ ЛЙМЗәО һәН у.з.тЩВБЛПЧ ИБЛМЩ ТәЧЕЫФә әКФЛәОЮә, җБңБ ЛөК - ХТЩУУЩНБЛ ЛөКМәТОЕ, НПОДЩК ЛХТБКМБТ ПЪБФЩМЩЫЩОДБ, ЛүТәУЕң, УЙТәЗТәЛ ХКОБЗБООБТ. хКОБЗБО ПЮТБЛФБ ДБ НПОДЩК ЛөКМәТ ЛХТБКДБЗЩ СңЗЩТБЫ өУМүВЕ үЪЕОЮәМЕЛМәТЕ БТЛЩМЩ НЙММЙМәЫә, ЛЕТәЫЕОМәЫә ФөЫЛәО. вХ ЙУә ВБЫЛБТХ БМЩНОБТЩ ФәЬУЙТЕОДә ВБТМЩЛЛБ ЛЙМЗәО һәН ЛБКВЕТ өУМүВЙ УЩКЖБФМБТ БМБТОЩ ЛЕТәЫЕООәТОЕң НХЪЩЛБМШ ЙОФПОБГЙСМәТЕОә СЛЩООБЫФЩТЗБО.

оБЗБКВәЛМәТОЕң ФТБДЙГЙПО НәДәОЙСФЕ үУЕЫЕОДә ЛХТБКОЩң ФБТЙИЙ ТПМЕ ЪХТ ВХМЗБО. ыХМБТОЩң ВЕТУЕ ЙУә, ЛХТБК ВХ ФөВәЛФәЗЕ ВБЫЛБ ФөТЛЙ ИБМЩЛМБТОЩң НХЪЩЛБУЩ ВЕМәО ОБЗБКВәЛМәТОЕң ВәКМәОЕЫ җЕРМәТЕО өЪНЙЮә ЛБМДЩТХ ЮБТБУЩ ВХМЗБО. оБЗБКВәЛМәТОЕң ВБВБМБТЩ XVII - XIX ЗБУЩТОЩң ХТФБМБТЩОДБ лБЪБО БТФЩООБО һәН лөОВБФЩЫ вБЫЛПТФУФБООБО лөОШСЛ хТБМЗБ ЛүЮЕОЕР ХФЩТЗБООБО УПң ЛХТБК БМБТОЩң ЙУЛЕ НХЪЩЛБМШ НЙТБУМБТЩО УБЛМБР ЛБМДЩТЩТЗБ ВХМЩЫМЩЛ ЙФү ВЕМәО ВЕТЗә үЪЕ Дә ВБЫЛПТФ һәН ЛЩТЗЩЪ-ЛБЪБЛЯМБТОЩң җЩТ-ЙОУФТХНЕОФБМШ ЛөКМәТЕ ВЕМәО БТБМБЫХ ОәФЙҗәУЕОДә УЙЪЕМЕТМЕЛ СңБТЩЫ һәН үУЕЫ БМЗБО.

вүЗЕОЗЕ ЛөОДәЗЕ ЬФОПЗТБЖЙЛ НБФЕТЙБММБТДБ ОБЗБКВәЛМәТОЕң ЛХТБКДБ ВБЫЛБТХЮЩМЩЛ УәОЗБФЕ ФХТЩОДБЗЩ НәЗЯМХНБФМБТ ЖәЛБФШ ЙТ-БФМБТМБТОЩң ХКОБЗБОМЩЛМБТЩ ФХТЩОДБ ФЕМДәО УөКМәОЕМЗәО ИәФЙТәМәТ ВЕМәО ЗЕОә ЮЙЛМәОә. бМБТОЩ йДЕМ-лБНБ ВХЕ ЛЕТәЫЕООәТЕОЕң ЛХТБК УәОЗБФЕ ВЕМәО ЮБЗЩЫФЩТУБЛ, НБИУХУ ИБФЩО-ЛЩЪМБТЗБ ИБУ ЛХТБК ФТБДЙГЙСМәТЕ ОБЗБКВәЛМәТДә Дә ВХМЩТЗБ ФЙЕЫМЕ ДЙЗәО ОәФЙҗә ЮЩЗБТЩР ВХМБ.

оБЗБКВәЛ ЛХТБКМБТЩОЩң УЩЪЗЩТФХ ЩУХМЩ ФБФБТ, ВБЫЛПТФ, ЛБЪБЛЯМБТОЩң ФөТМЕ ЬФОЙЛ ФөТЛЕНОәТЕОДәЗЕЮә. вЕЪ ФЕТЛәЗәО НБФЕТЙБММБТДБО ЮЩЗЩР әКФЕР ВХМБ ЛЙ, ФБФБТ һәН ВБЫЛПТФМБТДБО БЕТНБМЩ ВХМБТБЛ ОБЗБКВәЛ ЛХТБКМБТЩОДБ өЮ ВБТНБЛЮБ ФЙЫЕНЕ ВХМЗБО. йЛЕ ФЙЫЕНМЕ ЗБДЙ ЛЕТәЫЕО ЛХТБКМБТЩООБО (ОХЗБК ЛХТБКМБТЩООБО) БЕТНБМЩ ВХМБТБЛ ОБЗБКВәЛМәТ ЛХТБКМБТЩОБ өЮЕОЮЕ ХЕО ФЙЫЕНЕ өУФәЗәООәТ, ЮөОЛЙ ВХ ЮБТБ ДЙБФПОЙЛ ЛөКМәТОЕ ВБЫЛБТХ НөНЛЙОМЕЛМәТЕО БЮЛБО. ӘМВәФФә, НПОЩ ФБВЙЗЩК ЛүТЕОЕЫ ЙФЕР ЙУәРМәТЗә ЛЙТәЛ, ЮөОЛЙ өЮ ФЙЫЕНМЕ ЛХТБКМБТ ОБЗБКВәЛ ЛөКМәТЕО ВБЫЛБТХ өЮЕО Йң ЛХМБК һәН ФәңЗәМ СТБЫМЩ ВХМЗБО.

ии ЗБУЩТ ВХЕОЮБ ДЙСТМЕЛ НЙММЙ ФТБДЙГЙСМәТ АЛЛБ ЮЩЗХЗБ ВБТЗБОДБ һәН ВХ РТПВМЕНБЗБ ИәЪЕТЗЕ ЪБНБО оБЗБКВәЛ ТБКПОЩОДБ ЙЗЯФЙВБТ җЙФНәЗәОЗә, ФТБДЙГЙПО ЛХТБКМБТДБ ХКОБХ ЗБДЙ ЛөОЛүТЕЫФә Дә, үЪЕЫЮәО УәОЗБФШ өМЛәУЕОДә Дә ФХМЩУЩОЮБ АЛЛБ ЮЩЛЛБО.

лХТБКМБТ ФөЪЕМЕЫЕ

лЕТәЫЕООәТОЕң ВХКМЩ ЖМЕКФБМБТЩ, АЗБТЩДБ ЛЙФЕТЕМЗәО НЙУБММБТДБО ЛүТЕОЗәОЮә, ФБФБТМБТОЩң ВБТМЩЛ ЬФОЙЛ ФөТЛЕНОәТЕОә Дә ХТФБЛ ВХМЩР, БОЩң БТЕБМШ ЛүТЕОЕЫ ВХМЗБОМЩЗЩО ЛүТУәФә һәН ОЙЗЕЪДә өЮ ФөТМЕ УЩЪЗЩТХ БЧБЪЩ ЮЩЗБТХ ЩУХМЩОБ ЛБКФЩР ЛБМБ.

- вЕТЕОЮЕУЕ ЙУә ЛХТБКОЩң ФөР ВБЫЩ ФХТЩ ЛЙУЕМЗәО ТәЧЕЫФә ВХМБ (ЛБТБ 1 ТәУ.) һәН УЩЪЗЩТФХ өЮЕО БОЩ БЧЩЪ ЛЩТЩЕОБ, ФЕЫЛә ФЕТәР ФЩЦ-ФЩЦ ЙФЕР өТЕР БЧБЪ ЮЩЗБТБМБТ. нПОДЩК ЛХТБКДБ ВБЫМЩЮБ ЙТ-БФМБТ ХКОБЗБО. зПНХН ФБФБТ НХЪЩЛБ ВЕМЕНЕ ЗБНәМЕОДә БОЩ ЛөРЫә ЛХТБК ДЙЗәО БФБНБ ВЕМәО ВЕМДЕТү ЛБВХМ ЙФЕМЗәО.

- йЛЕОЮЕ ФөТЕОДә ЙУә, ЛХТБКОЩң ФөР ВБЫЩО ЛЩЕЛМБР ЛЙУәМәТ һәН өУЛЕ өМЕЫЕОә НБИУХУ ЛЙУЕР БМЩОЗБО ФБЧЩЫ ФәТәЪәЮЕЗЕ СУЩКМБТ (ЛБТБ 2 ТәУ.). нПОДЩК ЛХТБКМБТ ХКОБХ өЮЕО ЫБЛФЩК ЗБДЙ ВХМЗБООБТ. уЩЪЗЩТФЩТ өЮЕО ЛХТБКЮЩ ФЕМЕО ФБЧЩЫ ФәТәЪәЮЕЗЕ СОЩОБ ЛЙФЕТЕР өТЕТЗә ФЙЕЫМЕ ВХМЗБО.

вБЫЛБТХЮЩМБТ ЛүТУәФЕМЗәО ЛХТБК ФөТМәТЕО ХКОБХ өЮЕО үЪМәТЕ УБКМБР БМЗБООБТ. ӘМВәФФә, ВЕТЕОЮЕ ФөТ (ФХТЩ ВБЫМЩ) ЛХТБКДБ ХКОБХ өЮЕО ЛүВТәЛ ПУФБМЩЛ ФБМәР ЙФЕМЗәО. лХТБКЮЩМБТОЩң ЙТ-БФ, СЙУә ИБФЩО-ЛЩЪ ВХМХЩ ОЙОДЙ Дә ВХМУБ ЮЙЛМәүМәТЗә ЛЙФЕТНәЗәО. ӘННБ ЮЩОВБТМЩЛФБ ЙЛЕОЮЕ ФөТ (ФБЧЩЫ ФәТәЪәЮЕЗЕ ВХМЗБО) ЛХТБКДБ ЛүРЮЕМЕЛ ТәЧЕЫФә ИБФЩО-ЛЩЪМБТ ХКОБЗБО.

лХТБКМБТОЩң ФБЧЩЫ АЗБТЩМЩЗЩ, СЗЯОЙ НХЪЩЛБМШ ТЕЗЙУФТОЩң ЛөКМәОЕЫ АЗБТЩМЩЗЩ, ФөТМЕ ВХМЩТЗБ НөНЛЙО һәН ХМ ЛХТБКЮЩОЩң (ЗБДәФФә ЛХТБКЮЩМБТ ЛПТБММБТЩО үЪМәТЕ СУБЗБО) ФЕМәЗЕ, БОЩң ФБЧЩЫ ЛөРЫәУЕ үМЮәНОәТЕО (ПЪЩОМЩЗЩО, АБОМЩЗЩО) ОЙОДЙ ЙФЕР УБКМБЗБОМЩЗЩ ВЕМәО ВәКМЕ. зБДәФФә, ЛХТБКМБТОЩң ПЪЩОМЩЗЩО ФПФБН ВЕМәО үМЮЙМәТ. ыХООБО ЮЩЗЩР ЛХТБКМБТ җЙДЕ, УЙЗЕЪ, ФХЗЩЪ, СЙУә ХО ФПФБНМЩ ПЪЩОМЩЛФБ ВХМБМБТ.

лХТБКМБТОЩң НөһЙН өМЕЫЕО ФәЫЛЙМ ЙФЛәО ВБТНБЛЮБМБТ БТБУЩОДБЗЩ үМЮәНОәТ Дә һәТВЕТ ВБЫЛБТХЮЩОЩң (ЛХТБК СУБХЮЩОЩң) ФЕМәЗЕООәО һәН ЛүЪ ЮБНБУЩООБО ЮЩЗЩР ВЙМЗЕМәОЗәО, ЮөОЛЙ ИБМЩЛФБ ФЕНРЕТБГЙСМЕ ЛөКМәОЕЫ ФөЫЕОЮәУЕ әМЕ ВХМНБЗБО һәН ЛүРЮЕМЕЛФә, БЕТЩН ФөВәЛМәТЗә ИБУ, ЛПМБЛЛБ СФЩЫМЩ ВХМЗБО, ОБФХТБМШ ФБЧЩЫ ФЕЪНәМәТ ЗЕОә ЛХММБОЩМЗБО.

аЗБТЩДБ ФЕМЗә БМЩОЗБО БЮЩЛ ЛХТБКМБТОЩң ВБТНБЛЮБ ФЙЫЕНОәТЕОЕң УБОЩ ФөТМЕЮәЛ ЙЛЕ, өЮ һәН ДүТФ ВХМЩТЗБ НөНЛЙО. вБТНБЛ ФЕИОЙЛБУЩ ВЕМәО ВәКМЕ ХКОБХ БМЩНОБТЩ ЙЛЕ ФөТ ЛХТБКДБ ДБ ПЫБЫ ВХМЗБО. йЛЕ ФЙЫЕНМЕ ЛХТБКДБ ФүВәОЗЕ ФЙЫЕН УХМ ЛХМОЩң БФУЩЪ (ЛБКВЕТ ЧБЛЩФФБ ЙНәО ВБТНБЛ) ВЕМәО, АЗБТЩТБЗЩ ЙУә, Хң ЛХМОЩң БФУЩЪ (ЙНәО) ВБТНБЗЩ ВЕМәО ЛБРМБОЩМЩР ХКОБМЗБО. дүТФ ФЙЫЕНМЕ ЛХТБКДБ ФүВәОДәЗЕ ЙЛЕ ФЙЫЕН УХМ ЛХМОЩң БФУЩЪ һәН ЙНәО ВБТНБЛМБТЩ ВЕМәО, АЗБТЩТБЛ ХТОБЫЛБО ЙЛЕ ФЙЫЕН Хң ЛХМОЩң БФУЩЪ һәН ЙНәО ВБТНБЛМБТЩ ВЕМәО ХКОБМЗБО. лХТБК ЛөРЫәУЕ өУФЕОДәЗЕ ХЕО ВБТНБЛЮБМБТЩ БТБМБТЩОЩң үМЮәНОәТЕ, ВЕТЕОЮЕДәО, ЛХТБК ПЪЩОМЩЗЩОБ ОЙУВәФМЕ, ә ЙЛЕОЮЕДәО, БМБТ ЛХТБКМБТОЩң ФөТМЕ ЛөКМәОЕЫ-ФөЪЗЕМәТЗә ЛПТЩМЗБОМЩЛМБТЩООБО ДБ үЪЗәТЕТЗә НөНЛЙО.

лЕТәЫЕООәТОЕң ФТБДЙГЙПО НәДәОЙСФЕОДә НБИУХУ УЩЪЗЩТФХ җБКМБОНБУЩ (ВөЛЕУЕ) ВХМЗБО ВХКМЩ ЖМЕКФБ ФөТМәТЕ Дә ЛХММБОЩЫФБ КөТЗәО. бМБТОЩң ЙУЕНЕ ЛүРЮЕМЕЛ ПЮТБЛФБ УЩВЩЪЗЩ ДЙР БФБМБ, ЛБКВЕТ БЧЩММБТДБ ЙУә БОЩ ОХЗБК ЛХТБК ДЙР Фә әКФәМәТ. вХ ВПТЩОЗЩ ХЕО ЛПТБМЩ БЧЩММБТДБЗЩ ЗБДЙ НХЪЩЛБМШ ЛөОЛүТЕЫФә Дә, ЛөФүЮЕМәТ, БХЮЩМБТ ФБТБЖЩООБО ДБ ЮБЛЩТФНБ ЛПТБМ УЩКЖБФЩОДБ ЛЙң ЛХММБОЩМЗБО. ӘННБ ВХ ЛПТБМОЩң ЛЙМЕР ЮЩЗЩЫЩ, БОЩң ЛүТЫЕ СЫәЗәО ФХЗБОДБЫ ИБМЩЛМБТ НәДәОЙСФЕОДә ЛХММБОЩМЗБО һәН ВЕТ ВЕТУЕОә ПИЫБЫ ЛПОУФТХЛФЙЧ үЪЕОЮәМЕЛМәТЕ, ФөТМЕ ЙУЕНОәТЕ БТБУЩОДБЗЩ ЮБЗЩЫФЩТНБМЩ ФЙЛЫЕТЕОүМәТ әМЕЗә ЛБДәТ НБЛУБФМЩ ТәЧЕЫФә ХЪДЩТЩМНБЗБООБТ.

лЕТәЫЕООәТ НәДәОЙСФЕОДә УЩЪЗЩТФХ җБКМБОНБУЩ ВХМЗБО, СЗЯОЙ НБИУХУ ЬЫМәОЗәО ВөЛЕМЕ, ВХКМЩ ЖМЕКФБМБТОЩң ВЕТОЙЮә ФөТЕ ВХМЗБО:

1 - ХЕО ВБТНБЛЮБМБТЩ ВХМНБЗБОЩ (УЩЪЗЩТФЛЩЮ, УЩВЩЪЗЩ).

2 - ЙЛЕ ХЕО ВБТНБЛЮБМЩУЩ (УЩВЩЪЗЩ, ОХЗБК ЛХТБК).

3 - ДүТФ ВБТНБЛЮБМЩУЩ (УЩВЩЪЗЩ).

4 - БМФЩ (җЙДЕ) ВБТНБЛЮБМЩУЩ (УЩВЩЪЗЩ).

зБДЙ (ХЕО ВБТНБЛЮБМБТЩ ВХМНБЗБО) УЩЪЗЩТФЛЩЮМБТ. зБДЙ УЩЪЗЩТФЛЩЮМБТ Йң ВПТЩОЗЩ ХЕО ЛПТБММБТЩОЩң ВЕТУЕО ФәЫЛЙМ ЙФәМәТ. бМБТОЩң ЛХММБОЩМЩЫ УЖЕТБУЩ ВПТЩОЗЩ ЪБНБОДБ ЫБЛФЩК ЛЙң ВХМЗБО.

кПНЗБЛ. лБНБ ВХЕ ЛЕТәЫЕООәТЕОЕң һәН лөОШСЛ хТБМДБ СЫәүЮЕ ОБЗБКВәЛМәТОЕң ФТБДЙГЙПО НәДәОЙСФМәТЕ үУЕЫЕОДә ЛХТБК ЛПТБМЩОЩң ФБТЙИЙ ТПМЕ БОЩң РПРХМСТ ВХМХЩОБ ЗЩОБ ЛБКФЩР ЛБМНЩК. лХТБК ЛүР ЕММБТ ФөТМЕ ЬФОЙЛ ЛЕТәЫЕО ФөТЛЕНОәТЕ БТБУЩОДБЗЩ ФПФБЫФЩТХ җЕВЕ ВХМЩР ФПТБ, ЛБЪБЛ-ЛЩТЗЩЪМБТ һәН ТХУ ЛБЪБЮЙМБТЩ БТБУЩОДБ СЫәЗәО ОБЗБКВәЛМәТ өЮЕО ЙУә, - ХМ йДЕМ-лБНБ ВХЕОДБ ЛБМЗБО ФХЗБОДБЫМБТЩОЩң НәДәОЙСФЕОә ОЙУВәФМЕ ВХМХМБТЩОЩң ВЕТ ИәФЕТ ВЙМЗЕУЕ, ВБЫЛБ ЖЙО-ХЗПТ, ЛБЪБЛ, ВБЫЛПТФ, ТХУ ЛБЪБЮЙМБТЩОЩң УәОЗБФШМәТЕ ВЕМәО БТБМБЫХ ЮБТБУЩ ДБ ВХМЩР ФПТЗБО. лХТБК БЫБ ЛЕТәЫЕООәТ ЛүР ЪБНБООБТ ЙУЛЕ НХЪЩЛБМШ НЙТБУМБТЩО УБЛМБЗБООБТ. лХТБК УәОЗБФЕ Дә ЗЕМ үЪЗәТЕР, СңБТЩР ФПТЗБО, ВЙЗТәЛ Фә ФөТМЕ ЖЙО-ХЗПТ, ОХЗБК, ЛБЪБЛ-ЛЩТЗЩЪ, ВБЫЛПТФ, ФБФБТМБТОЩң ЛүР ФөТМЕ ЬФОЙЛ ФөТЛЕНОәТЕОә ИБУ ЙОУФТХНЕОФБМШ БМЩНОБТ, ЛөКМәү ЩУХММБТЩО үЪМәЫФЕТү БЫБ ВБЕЗБО.

лЕТәЫЕООәТДә ЛХММБОЩМЗБО ВХКМЩ ЖМЕКФБМБТОЩң ЛПОУФТХЛГЙСМәТЕ, ФөТМЕ БФБНБМБТЩ, ВБЫЛБТХЮЩМЩЛ һәН НХЪЩЛБМШ УЩКЖБФМБТЩ, ЛЙМЕР ЮЩЗЩЫМБТЩ йДЕМ-лБНБ ВХЕ ИБМЩЛМБТЩОЩң УәОЗБФШМәТЕ ВЕМәО ВәКМЕМЕЗЕО ЛүТУәФә. ӘМЕЗЕ ВәКМЕМЕЛОЕң БЕТХЮБ ЛБЪБО ФБФБТМБТЩ ФТБДЙГЙСМәТЕ ВЕМәО ВХМЗБО ХТФБЛМЩЗЩО, ЛЙңТәЛ БМЗБОДБ, ВБЫЛПТФ һәН ЛЩТЗЩЪ-ЛБЪБЛМБТДБ ВХМЗБО ВПТЩОЗЩ ЛЩРЮБЛМБТОЩң ВХКМЩ ЖМЕКФБ УәОЗБФЕ ВЕМәО ФЩЗЩЪ үТЕМЕР үУЛәОМЕЗЕО ЙУВБФМЩК.

вүЗЕОЗЕ ЛөОДә НЙММЙ НәДәОЙСФ ФПТЩЫЩОБ ВЙФБТБЖ ВХМНБЗБО НЙММЙ УәОЗБФШ УөАЮЕМәТ ФЩТЩЫМЩЗЩ ВЕМәО ЛЕТәЫЕООәТОЕң ЛХТБК УәОЗБФЕ Дә СңБТЩТ, ДәЧБН ЙФЕМЕТ ДЙЗәО өНЕФФә ЛБМХ ЛЙТәЛ.